ابیگیل بیل/ خبرنگار علمی

^{بشر درگیر مبارزه با چیزی شده است که پنج میلیون بار از خودش کوچکتر است. ویروس کرونای جدیدی که نخستین بار در شهر ووهان چین پدیدار شد در عرض چند ماه از دشمنی ناشناخته به اضطرابی جهانی تبدیل شده است.} همزمان با انتشار این ویروس در سراسر دنیا، دانشمندان نیز سعی می‌کنند راهی برای مبارزه با آن پیدا کنند. تلاش ویروس‌شناسان بر ساخت واکسنی برای این ویروس متمرکز شده است و دیگران نیز دارند دنبال دارویی برای درمان مبتلایان می‌گردند. اما این نخستین بار نیست که دانشمندان با یک ویروس کرونا مواجه می‌شوند و شکست دادنش هم به آن راحتی که فکر می‌کنید نیست.

^{برخی از شایعترین امراض نتیجه این مدل ویروس است، از جمله سرماخوردگی که ما هنوز واکسن موثری برای آن پیدا نکرده‌ایم. دو بیماری نشانگان تنفسی حاد (سارس) و نشانگان تنفسی خاورمیانه (مرس) نیز به خاطر ابتلا به این ویروس در انسان بروز می‌کنند.} این نوع ویروس در بین انسان و حیوان مشترک است و بعضا می‌تواند از حیوان به انسان منتقل شود. برای نمونه، بیماری مرس در سال ۲۰۱۲ از شتر به انسان منتقل شد. به نظر می‌رسد که نمونه جدید ویروس کرونا که (SARS-CoV-۲) نام گرفته است ویروس جوانی باشد که احتمالا در اواخر ماه دسامبر گذشته پدیدار شده باشد. با اینکه در ابتدا تصور می‌شد که این ویروس از خفاش به انسان منتقل شده است، اما تحقیقات بعدی نشان داد که مورچه‌خوار پولک‌دار ناقل احتمالی این ویروس به انسان بوده است. از پولک‌های این حیوان در طب سنتی چینی استفاده می‌شود.

^{با وجود اینکه نخستین افراد مبتلا به این ویروس احتمالا از نزدیک با حیوانات آلوده در تماس بوده‌اند، عمده موارد ابتلا به این ویروس از انسان به انسان منتقل شده است.}

^{کریستل دانلی، همه‌گیرشناس آماری در دانشگاه آکسفورد، می‌گوید "آن بازاری که ما فکر می‌کنیم محل انتقال اولیه این ویروس بوده است حالا تعطیل شده است. شکی نیست که حالا دارد از انسان به انسان منتقل می‌شود."}

^{در داخل ویروس کرونا رشته ژنتیکی به نام آران‌ای وجود دارد که هنگام انتقال می‌تواند به راحتی قاطی شود. به همین خاطر ویروس‌های کرونا خیلی راحت تغییر پیدا می‌کنند. دلیل سختی مبارزه با این ویروس‌ها هم همین است - هدف گرفتن چیزی که مرتب تغییر می‌کند با واکسن و دارو کار راحتی نیست.}

^{پروفسور دانلی می‌گوید ما برای رسیدن به درک دقیقی از شیوه انتشار بیماری به چند چیز نیاز داریم. اول اینکه از زمان انتقال ویروس تا بروز علائم چقدر زمان لازم است. دوم اینکه شخص مبتلا تا چه زمانی می‌تواند بقیه را نیز مبتلا کند. و آخر هم اینکه ویروس با چه سرعتی می‌تواند باعث مرگ شود.}

^{عامل مهم دیگر عدد بازتولید ویروس است که نشان می‌دهد یک شخص آلوده چند نفر دیگر را می‌تواند آلوده کند. پروفسور دانلی و همکارانش می‌گویند که عدد بازتولید این ویروس جدید ۲.۶ است.}

^{البته این عدد برای همه یکسان نیست. مثلا یکی از مبتلایان به این ویروس ۱۴ نفر از پرسنل یک بیمارستان را آلوده کرده بود. به این افراد در اصطلاح "ابرپخش‌کننده" می‌گویند. چنین افرادی مبارزه با شیوع بیماری را سختتر می‌کنند، ولی شناسایی آن‌ها کار راحتی نیست. بعضی از آن‌ها به خاطر داشتن دستگاه ایمنی قوی علائم بسیار خفیفی دارند و کسی متوجه بیماری آن‌ها نمی‌شود. بعضی‌ها نیز برعکس عمل می‌کنند و علائم شدیدشان باعث سرفه و عطسه بیش از حد می‌شود که یکی از مهمترین عوامل پخش ویروس است.}

^{در عین حال، فناوری جدید دارد تشخیص انواع خاص ویروس‌ها را آسانتر می‌کند، اتفاقی که می‌تواند به محدود کردن شیوع آن‌ها منجر شود. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ایالات متحده کیت تشخیصی جدیدی تولید کرده است که ظرف چهار ساعت نتیجه آزمایش را اعلام می‌کند، ولی برای کار به دستگاه‌های گران‌قیمت آزمایشگاهی نیاز دارد. همچین گزارش می‌شود که دانشگاه کالیفرنیا در حال یافتن راهی سریع برای تشخیص ویروس است که به امکانات تخصصی محتاج نباشد.}

^{اما یافتن درمانی موثر برای چنین ویروسی همچنان سخت خواهد بود.}

^{روش اصلی درمان عفونت‌های ویروسی یافتن مولکول‌های کوچکی است که مانع تکثیر ویروس در داخل سلول‌ها می‌شوند. متاسفانه داروهای ضدویروس موثر در برابر ویروس‌های کرونا بسیار کم است. یکی از داروهایی که شاید در برابر (SARS-Cov-۲) موثر باشد دارویی است که ابتدا برای درمان بیماری ویروسی ابولا تهیه شده بود.}

^{در آمریکا یکی مبتلایان به ویروس کرونا را ظرف چند روز با این دارو درمان کردند. البته پزشکان می‌گویند که با اطمینان نمی‌توان گفت که این دارو چقدر در درمان آن شخص نقش داشته است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که موش‌های مبتلا به ویروس بیماری مرس را درمان می‌کند. چین هم در حال حاضر دارد در بیمارستان ووهان دو دارویی را که برای درمان اچ‌آی‌وی استفاده می‌شوند امتحان می‌کند.}

^{اما داروهای ضدویروس همیشه پاسخ مثبت نمی‌دهند و سرعت جهش در ویروس‌های کرونا به این معنی است که می‌توانند در برابر درمان‌های ضدویروسی مقاوم شوند.}

^{البته درمان‌های رادیکالی در مسیر توسعه قرار دارند. سال گذشته مقاله‌ای منتشر شد که نشان می‌داد استفاده از ذرات بسیار ریزی که خواص رسانایی غیرعادی دارند ممکن است مانع ایجاد عفونت در سلول توسط ویروس کرونای انسانی شود.}

^{در عین حال تلاش گسترده‌ای نیز برای ساخت واکسن در جریان است، چرا که واکسینه کردن بخش بزرگی از جمعیت می‌تواند مانع همه‌گیر شدن بیماری شود.}

^{سرعت جهش در ویروس‌های کرونا و در نتیجه تغییر در مشخصاتشان برای واکسیناسیون مشکل‌زا است. واکسن‌ها به دستگاه ایمنی بدن یاد می‌دهند که یک مشخصه خاص را هدف بگیرد. اما تغییرات مرتب باعث می‌شود که دستگاه ایمنی نتواند عفونت‌های مختلف را تشخیص دهد.}

^{شما برای ساخت واکسن باید از نسخه درست ویروس استفاده کنید. اما پیدا کردن این نسخه درست ممکن است مدت زیادی طول بکشد.}

^{امیلی لپروست مدیرعامل شرکت توئیست بایوساینس است که در ساخت واکسن برای ویروس کرونای جدید مشارکت دارد. او می‌گوید "می‌توانیم با ایجاد تغییر در توالی دی‌ان‌ای ویروس نسخه‌های جهش‌یافته جدیدی ایجاد کنیم. بعضی از نسخه‌های جهش‌یافته واگیری بیشتر از نسخه‌های دیگر دارند. این از خیلی جهات شبیه اتفاقی است که هنگام جهش برای خیلی از ویروس‌ها می‌افتد."}

^{تفاوت اصلی در این است که در محیط آزمایشگاهی و تحت نظارت انجام می‌شود. این دی‌ان‌ای مصنوعی تقریبا هیچ فرقی با ویروس زنده ندارد، اما نمی‌تواند تکثیر و پخش شود.}

^{روش دیگر ساخت واکسن استفاده از سلول‌های فردی است که بیماری را پشت سر گذاشته است. دکتر لپروست می‌گوید "در این سلول‌ها دنبال پادتن می‌گردیم و می‌توانیم نقاط مشابه این پادتن‌ها را بازتولید کنیم تا ببینیم که آیا می‌توانند واکسنی فعال و موثر باشند یا نه."}

^{اما هنوز مشخص نیست که ساخت واکسن چند ماه طول می‌کشد یا چند سال. به گفته پروفسور دانلی، تا آن زمان تنها کاری که می‌توانیم بکنیم تحت نظر گذاشتن ویروس و جلوگیری از شیوع آن است.}

^26/2/2020