عبدالرحمن رشید

مسابقه برقراری ارتباط با دمشق بین رهبران کشورها، از جمله سودان و ترکیه، کاملاً با تحولات سیاسی جاری هماهنگ است و رویی دیگر از قبول امر انجام شده‌است. در واقع ترکیه تلاش برای نزدیکی به رژیم اسد را از یکسال پیش آغاز کرد و در سیاست جدید خود که مبتنی بر ایجاد روابط با ایران و دست کشیدن از معارضان سوری است سعی می‌کند پل جدید با دمشق بزند.

حقیقت این است که معارضان سوری را رژیم اسد یا مزدوران ایران یا نیروی هوایی روسیه غلبه نکردند و از بین نبردند بلکه این آنکارا بود که معارضان را ناکار کرد. نزدیکی ترکیه به ایران و روسیه و دست کشیدن از تحولات سوریه منجر به فروپاشی معارضان سیاسی و مسلح شد زیرا ترکیه یگانه پشتیبان و هماهنگ‌کننده آنان از آغاز انقلاب مردم سوریه در سال ۲۰۱۱ بود.

عدم استمرار حمایت ترکیه از معارضان مسلح سوری به بهانه اختلاط میان آنان و بنیادگران جهادگرا باعث شد که تمام هماهنگی تاکتیکی و لجستیک معارضان برهم خورد و تنها مزدورانی باقی بمانند که آلت دست ترکیه حساب می‌شوند. از سوی دیگر آنکار بسیاری از معارضان برجسته سوری را از ترکیه بیرون راند و اجازه اقامت آنها در استانبول را ملغی کرد.

شاخص‌های تاسف آور دیگری از سیاست‌های ترکیه در سوریه به چشم می‌خورد که نشانه از نزدیکی آن به رژیم تهران و دمشق دارد به ویژه اینکه این کشور مخالف حضور نظامی آمریکا در سوریه و شرق الفرات است. البته هر چند بهانه ترکی‌ها در عدم حمایت از معارضان حضور کوردها است، و البته این بهانه تا حدودی راست است، اما این مسئله به هیچ عنوان نمی‌تواند توجیه کننده این میزان از نزدکی بین ایران سوریه و ترکیه باشد امری که تنها می‌تواند سیاست جدید ترکیه برای تغییر رفتار خود در برابر انقلاب سوریه و تحولات منطقه را به سود اطراف دیگر توجیه پذیر کند.

این همان مسئله ای است که وزارت خارجه آمریکا برای آن به ترکیه هشدار داد و سیاست‌های ترکیه را بر خلاف منافع آمریکا و کل پیمان ناتو توصیف کرد. یکی از نشانه‌های بارز این سیاست‌ها نیت ترکیه برای خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ روسی است؛ مسئله ای که تنها عمق اختلاف میان ترکیه و آمریکا را دوچندان خواهد کرد.

اما دیدار عمر البشیر از سوریه تنها ارزش نمادین دارد و از هیچ ارزش مادی برخوردار نیست، و تنها هدف آن زیباسازی چهره خونین بشار اسد و رژیم اوست. در شرق سوریه نیز اوضاع وخیم تر است زیرا همانگونه که اشاره رفت اوضاع آنجا دلالت بر ایجاد روابط میان ترکیه و بشار اسد دارد امری که واشینگتن قصد دارد از آن جلوگیری نماید. در واقع سرمایه‌گذاری آمریکا در معارضان کوردی و قبایل عربی، علی‌رغم خشمگین ساختن ترکیه، ناشی از آن است که آمریکا شکست معارضان در این منطقه را ناشی از سیاست‌های اردوگان می‌داند که از حمایت معارضان سوری دست کشید و موجب شکست آنها شد، و از سوی دیگر به خاطر این مسئله است که آمریکا گزینه قابل اعتمادی جز این گزینه ندارد.

روسیه نیز سعی تمام دارد تا رژیم بشار اسد را برسر کار باقی گذارد و به هیچ‌یک از تلاش‌های بین‌المللی و قطع نامه‌های سازمان ملل توجه نمی‌کند، و به مذاکرات سوچی و آستانه نیز در این راه پشت می‌کند. در این بین همگان به جدیت آمریکا برای سرنگونی اسد و مواضع آن در برابر سوریه نیز بی‌اعتماد شدند. یکی از نشانه‌های ضعف سیاست آمریکا در سوریه سرکشی ترکیه علیه آمریکا و عربده جویی آن است. به نظر می‌آید آمریکایی‌ها در نهایت تن به بقای اسد و رژیم او در سوریه دهند.

21/12/2018