تقریبا بیشتر عربهای خارج عراق با خواسته کردها برای استقلال و تشکیل دولت موافقند. مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان در گفتگوهای رسانهای خود این نقطه نظر انسان کرد «عراقی» و خواست او برای استقلال را مطرح کرد؛ استقلالی که از دهههای شصت برای آن جنگیدهاند.
از نقطه نظر شخصی من به سمت اکثریتی متمایل هستم که برای کردها حق تاسیس دولت را قائل هستند و از نقطه نظر سیاسی و عقلانی معتقدم که این خواست باید قبل از تحقق، یک سری شروط را داشته باشد. تنها آمادگی اقلیم کردستان برای استقلال کافی نیست، بلکه دولت عراق نیز باید برای زندگی بدون اقلیم کردستان آماده شود و دچار فروپاشی و جنگ نشود. احتمال میرود خروج کردستان از چرخه دولت عراق، توازن دموگرافیک قومی در عراق را بلافاصله تهدید کند و جنگهای داخلی جدیدی به بار آورد. در سایه روند فرقهگرایی که پس از سقوط رژیم صدام در عراق شکل گرفت، عراق محکوم به توازن نیمه سنی و نیمه شیعی شد، اگر چه بحثهایی درباره این آمارها بسیار قدیمی است. نیمه سنی عراق را نیمی عرب و نیم دیگر را کردها تشکیل میدهد. بدون اصلاح ساختار سیاسی عراق، خروج کردها از این کشور مشکلات جدیدی را به دلیل تغییر نسبتها پیش خواهد آورد.
نظام سیاسی عراق، یک نظام پارلمانی مبتنی بر نمایندگی سهمیهبندی شده است. خروج کردها این معادلات را بر هم زده و بر روندهای سیاسی تاثیر منفی خواهد گذاشت، تاثیر منفی که یا از طریق بازگشت جنگهای فرقهای و یا درخواست استقلال سنیها و به ویژه در الانبار خود را نشان خواهد داد. این موضوع چه به استقلال الانبار بیانجامند و چه نیانجامد امنیت دولت عراق را به چالش خواهد کشید.
این مشکل پیچیده، سیاستمداران عراقی را به تلاش برای یافتن جایگزینهایی که در سطح جدایی از عراق نباشد ولی کردها را راضی کند، واداشته است. تقسیم عراق به دولتهای کوچک، میتواند منجر به تقسیم دیگر کشورهای منطقه شود. وضع موجود میراث معاهده سایس پیکو است که مرزهای هلال حاصلخیز و شمال عربی را در اوایل قرن گذشته تقسیم کرد. در آن زمان بریتانیاییها اقلیم کردستان را به عراق که تحت حمایت آنها بود افزودند. بیشتر کشورهای منطقه به این دلیل مخالف جدایی کردستان از عراق هستند، زیرا که این موضوع میتواند همه منطقه را با اقدامات جداییطلبانه دیگری مواجه کند. از یاد نبریم که بخش اعظم منطقه پیشتر به صورت یکپارچه تحت حکومت امپراطور عثمانی و پس از آن بریتانیا و سپس فرانسه بود و بعد به دولتهای ملی تقسیم شد. این اوضاع در بیشتر مناطق دیگر جهان نیز وجود دارد. کشورها وضع قدیم را علیرغم اینکه در بیشتر موارد مرزبندیها موضوع اختلافات و تفاوتها میان ملتها و قبایل را در یک کشور در نظر نگرفتهاند، پذیرفتهاند. کردها قربانی تاریخی هستند که معاهدات خارجی آنها را از یکدیگر جدا کرده است. اگر کردهای عراق مستقل شوند، ترکیه نیز به دلیل داشتن شهروندان کرد نگران خواهد شد، شهروندانی که تعدادشان دو برابر کردهای عراق است. ایران نیز دو برابر کردهای عراق، کرد دارد. این نگرانیها، عامل ممانعت هستند؛ ترس از استقلالطلبی بقیه کردها و ترس از فروپاشی بقیه عراق و افزایش درخواستهای جداییطلبانه در منطقه. حیدر العبادی نخستوزیر عراق گفت که جدایی هر اقلیم و یا هر بخش از عراق منوط به موافقت دولت مرکزی در بغداد است؛ موضوعی که در شرایط پرتنش فعلی دور از انتظار است.
مترجم: ضیاء ناصر
منبع: الشرق الأوسط
14/9/2017