جەماڵ نەجاری

^{قرار است همه‌پرسی برای استقلال کوردستان [عراق] در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ برگزار شود. در ابتدا برنامه‌ریزی شده بود این همه پرسی در سال ۲۰۱۴ در میانهٔ مناقشه بین حکومت اقلیمی کوردستان عراق و حکومت فدرال عراق برگزار شود،.}

^{مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کوردستان در دیدار با جمعی از اعضای انستیتوی خاورمیانه که در تاریخ ۳۱ مارس ۲۰۱۴ در اربیل برگزار شد اعلام کرد: برای استقلال اقلیم کوردستان رفراندوم برگزار می کنیم.} روز پنجشنبه (۰۳ژوئیە ۲۰۱۴ ) آقای بارزانی با حضور در پارلمان کوردستان خواهان برگزاری یک همه پرسی در مناطق مورد منازعه میان کوردستان و دولت مرکزی عراق شد.

^{حملە داعش بە برخی از مناطق کوردستان عراق مسئلە رفراندم را بە مدت سە سال بە تاخیر انداخت. طی سە سال گذشتە پیشمرگان کوردستان مناطق اشغال شدە توسط داعش را بازپس گرفتند و کنترل تمامی مناطق کوردستانی خارج از اقالیم را نیز بە کنترل خود در آوردند و تنش بین حکومت اقلیم و حکومت مرکزی بیشتر و پررنگتر شد و و خواسته‌های برحق کوردها برای استقلال کوردستان قوت گرفت.}

^{در ۷ ژوئن ۲۰۱۷ مسعود بارزانی رئیس اقلیم کوردستان در جلسه‌ای با حزب دموکرات کوردستان ، اتحادیه میهنی کوردستان، اتحادیه اسلامی کوردستان، جنبش اسلامی کوردستان، حزب کمونیست کوردستان ، حزب زحمتکشان کوردستان، حزب کارگران و زحمتکشان کوردستان، حزب اصلاح و توسعه کوردستان، فهرست ترکمن‌های اربیل و ترکمن‌های عراق، جبهه ترکمن‌های عراق، جنبش دموکراتیک ترکمن، فهرست ارمنی در پارلمان کوردستان، جنبش دموکرات آشوری و مجلس ملی کلدانی سریانی آشوری، برگزاری همه پرسی در تاریخ ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ را تأیید کرد. در بیانیه‌ای که در پایان این نشست منتشر شد آمده‌است که رأی‌گیری در سه استان تشکیل دهنده این منطقه و همچنین نواحی خارج از مدیریت منطقه -بالاخص کرکوک – برگزار خواهد گردید.}

^{مسعود بارزانی رئیس اقلیم کوردستان عراق روز پنجشنبه ۱۵ ژوئن در مصاحبه با یک مجله آمریکایی فارن پالیسی گفت: «انجام همه پرسی برای استقلال، حق مسلم و قانونی مردم کوردستان است. » او گفت: «من به حیدر عبادی گفتم که بعد از اعلام نتایج همه پرسی خواهان مذاکره مسالمت آمیز برای استقلال هستیم. بارزانی گفت: «هدف از این همه پرسی اعلام استقلال است و همه پرسی مورد تأیید اغلب مردم کوردستان است. »}

^{در ژوئیه ۲۰۱۷ مسعود بارزانی طی یک سخنرانی با انتقاد شدید از عملکرد دولت بغداد، گفت: «اگر استقلال کوردستان محقق نشود، وقوع جنگ‌های خونین بعید نیست». وی گفت: «کوردستان نقش بزرگی در حاکمیت شیعیان بعد از صدام داشت ولی آن‌ها علیه اقلیم عمل می‌کنند. متأسفانه شیعیان سهم کوردستان از بودجه عمومی عراق را قطع کوردهاند.» مسعود بارزانی گفت: «وقتی نمی‌توانیم در یک کشور شرکای خوبی باشیم، بهتر است همانند دو همسایه صلح طلب به زندگی ادامه دهیم.»}

^{دولت مرکزی عراق و کشورهای ایران، ترکیه، سوریه در خصوص تصمیم کوردها برای رفتن به سمت استقلال، صریحا مخالفت خود را اعلام نمودند و برخی از کشورهای اروپایی و ایالات متحدە امریکا از بارزانی درخواست کردند کە همە پرسی را بە وقت دیگری موکول کند. بارزانی این خواستە را رد کرد و تاکید کرد رفراندوم استقلال کوردستان عراق در تاریخ ۲۵ سپتامبر برگزار می‌شود.}

^{در حالیکە کمتر از یک ماە بە همەپرسی استقلال اقلیم کوردستان عراق باقی ماندەاست، کشورهای جهان هریک بە فراخور موقعیت سیاسی و منافع خود در برابر آن موضع‌گیری می‌کنند.}

^{در اینجا بە برخی از مواضعها خواهیم پرداخت؛}

^عراق

^{عمار الحکیم مجلس اعلای اسلامی عراق و رئیس ائتلاف ملی شیعیان عراق در ماە ژوئن در نشستی با حضور نخبگان سیاسی این کشور تاکید کرد: «جدایی کوردها از عراق دارای اصول قانونی نیست.»}

^{رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق تصریح کرد: «در صورت برگزاری همه پرسی کوردها، اقدامی یکجانبه و بدون تصمیم یا تأیید دولت فدرال بغداد خواهد بود. از این رو، فاقد پوشش قانونی خواهد بود و بر این باوریم که استفاده از اهرم های فشار سیاسی در وضعیت دشوار کنونی، به نفع هیچ کس نیست».}

^{در ژوئیه ۲۰۱۷ حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق در جلسه هفتگی هیئت دولت با تکرار مواضع قبلی خود در مورد همه‌پرسی استقلال منطقه کوردستان تأکید کرد که این همه‌پرسی غیرقانونی و مغایر با قانون اساسی عراق است. وی گفت: «دولت بغداد هرگز در این راستا تعامل نخواهد داشت.» العبادی در ادامه گفت: «دولت مرکزی عراق از اجرای این همه پرسی حمایت نمی‌کند و از آن پشتیبانی مالی نخواهد کرد و در آن مشارکت نیز نمی‌کند. سازمان ملل نیز موضع خود را درباره این همه‌پرسی اعلام کرده است و این نهاد بدون موافقت دولت بغداد در اجرای آن مشارکت نخواهد کرد.»}

^{در ۱۷ ژوئیە ۲۰۱۷ ابراهیم جعفری وزیر خارجە عراق، با تأکید بر اینکە اکنون زمان برای برگزاری همە‌پرسی استقلال کوردستان مناسب نیست، گفت: “ما نمی‌توانیم از رأی دادن کسی جلوگیری کنیم، ولی با توجە بە اینکە کوردها بجز عراق، در ترکیە سوریە و ایران هم هستند، اکنون زمان برای برگزاری همەپرسی استقلال کوردستان مناسب نیست.“}

^ایران

^{وزارت خارجە ایران روز شنبه ۱۷ ژوئن ۲۰۱۷ مخالفت خود با انجام همه پرسی استقلال کوردستان عراق را اعلام کرد.
بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجە ایران با اشارە بە اهمیت موضوع همە‌پرسی استقلال در اقلیم کوردستان، گفت: “ما خواهان تمامیت ارضی عراق و حاکمیت دولت مرکزی این کشور هستیم و بحث در مورد این مسائل در منطقە و نەتنها در عراق را بە ضرر صلح و ثبات منطقە می‌دانیم.”}

^{در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۷ آیت‌‎الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران در ملاقات با حیدر عبادی، نخست وزیر عراق با همه‌پرسی استقلال کوردستان عراق مخالفت کرده است.}

^ترکیە

^{ترکیه نیز که با استقلال کوردستان مخالفت می‌ورزد، تمایل کوردستان عراق در اجرای این همه پرسی را یک اشتباه بزرگ توصیف میکند.}

^{روز جمعه، (۹ ژوئن)، وزارت خارجه ترکیه در بیانیه‌ای گفت که “در شرایط غیرعادی فعلی در عراق، انجام همه‌پرسی از جمله در مناطقی از این کشور که مورد اختلاف است نمی‌‌تواند منعکس کننده اراده واقعی مردم عراق باشد.”.}

^{در بیانیه وزارت خارجه ترکیه آمده است که “حفاظت از تمامیت ارضی عراق یکی از اصول سیاست خارجی ترکیه است و این اصل پیش شرط اصلی ثبات، صلح و رفاه در منطقه محسوب می‌شود.”}

^{از سوی دیگر در اواسط ماە ژوئیە، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور و رهبر حزب عدالت و توسعه ترکیه در نشست فراکسیون این حزب در پارلمان این کشور استقلال شمال عراق را اشتباه خواند.}

^{وی گفت: هر گونه اقدامی در رابطه با استقلال شمال عراق٬ تهدیدی در راستای تمامیت ارضی عراق بوده و گامی نادرست و اشتباه است.}

^{رییس جمهوری ترکیه ضمن تاکید بر اهمیت روزافزون یکپارچه ماندن عراق در همسایگی ترکیه، گفت: همه پرسی استقلال منطقه کوردستان عراق نباید برگزار شود.}

^{اسرائیل}

^{اسرائیل تا کنون تنها کشوری است کە رسما از استقلال کوردستان حمایت کردە و تا کنون مسئولین بلندپایە دولت اسرائیل در اینبارە نظرات خود را مطرح کردەاند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کردەاست که دولت اسرائیل از استقلال کوردستان عراق حمایت خواهد کرد.}

^{نخست‌وزیر اسرائیل در دیدار و گفت‌وگو با هیأتی از ۳۳ نماینده جمهوری‌خواه کنگره آمریکا گفته که “نظر مساعدی” نسبت به استقلال کوردستان عراق دارد.}

^{به گفته نخست‌وزیر اسرائیل، کوردها ملتی “شجاع″‌اند که به “ارزش‌های غربی” نیز باور دارند. نخست‌وزیر اسرائیل، پیش از این در سال ۲۰۱۴ اعلام کرده بود که اسرائیل از تلاش کوردها برای دستیابی به استقلال حمایت می‌کند. گیدئون ساعر، وزیر کشور اسرائیل (۱۴ اوت) از ایالات متحده آمریکا و از نخست‌وزیر اسرائیل خواست نقش فعالانه‌تری در برگزاری همه‌پرسی استقلال کوردستان عراق ایفا کنند.}

^امریکا

^{در ماە ژوئیە، رکس تیلرسون وزیر مور خارجەی آمریکا طی تماسی تلفنی از مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کوردستان خواستەبود رفراندوم استقلال را بە خاطر جنگ با گروە تروریستی داعش و شرایط حاد منطقە بە تأخیر بیاندازد؛ درخواستی کە از سوی بارزانی مورد قبول واقع نشد.}

^{از طرفی دیگر، جیمز ماتیس وزیر دفاع ایالات متحدە، طی سفری کوتاە بە اربیل، پایتخت اقلیم کودستان، از مسعود بارزانی خواست تا همه پرسی استقلال کوردستان را به تعویق انداخته و با بغداد به گفتگو بپردازند.}

^{مسعود بارزانی نیز به هیئت آمریکایی اعلام نمود که همه‌پرسی استقلال کوردستان یک موضوع شخصی نیست و حق مسلم و مشروع یک ملت است همه‌پرسی با هیچکدام از مبادی حقوق بشر و دمکراسی منافاتی ندارد و مطئنا بر جنگ با داعش نیز تاثیری نخواهد گذاشت.}

^فرانسە

^{برنارد کشنر، وزیر خارجه‌ اسبق فرانسه‌ مقطع کنونی را بهترین زمان ممکن برای اعلام استقلال اقلیم کوردستان عراق اعلام کرد و گفت: از استقلال کوردستان پشتیبانی می‌کنم.}

^{کوشنر که‌ به‌عنوان یکی از دوستان کوردها در عرصه‌ بین‌المللی شناخته‌ می‌شود، افزود: “از استقلال کوردستان حمایت می‌کنم، ۵۰ سال است که‌ انتظار چنین روزی را می‌کشم، کوردها برای دموکراسی و آزادی مبارزه‌ می‌کنند، بهترین راه‌ برای حصول استقلال نیز سازمان ملل است.”}

^{کوشنر تصریح کرد: “هنگامی‌که‌ قوانین بین‌المللی از جنبشی همچون جنبش کُردها حمایت نمی‌کند، تغییر و اصلاح این قوانین ضروری است، یا اینکه‌ به‌ آرای مردم رجوع کرد تا خودشان سرنوشتشان را تعیین کنند.”}

^{قبلا نیز در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۴ طی سمیناری در پاریس برنارد کوشنر وزیر اسبق خارجه فرانسه گفتە بود کە: حکومت اقلیم کوردستان به زودی استقلال کوردستان را اعلام خواهد نمود و در این روز، به‌منظور شرکت در مراسم اعلام استقلال کوردستان به اربیل خواهد رفت.”}

^{از سوی دیگر فردریک تیسو کنسول پیشین فرانسه در کوردستان عراق، طی گفتگویی با شبکه خبری فرانس۲۴ گفت: ” که از هیچ تلاشی برای برگزاری همه پرسی تعیین سرنوشت و استقلال کوردستان عراق فروگذار نمی کند.”}

^{وی مدعی شد که “با توجه به ژئوپلیتیک منطقه که قدمت آن به خیلی وقت پیش یعنی به سال ۱۹۲۰ زمان فروپاشی امپراتوری عثمانی بر می گردد ملت کرد نتوانسته سرنوشت خود را به دست گیرند در حالی حق آنهاست که سرنوشت خود را خود تعیین کنند. به هر حال، امروز کوردها بیشتر از هر زمان دیگری برای داشتن حق تعیین سرنوشت سزاوار هستند. آنها حق دارند استقلال و توانایی زندگی مستقل را داشته باشند. من کاملا از این حق برای کوردها دفاع می کنم و بر این باورم که به زودی این هدف برای کوردها محقق خواهد شد”.}

^آلمان

^{وزارت خارجه آلمان از تصمیم برگزاری رفراندوم استقلال کوردستان عراق انتقاد کردە.}

^{زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه آلمان درباره برگزاری همه پرسی استقلال کوردستان و عواقب آن برای منطقه هشدار داده است. گابریل درباره اعلام تاریخ برگزاری این همه پرسی گفته است: “خدشه‌دار کردن تمامیت ارضی عراق، و یا تلاش برای ترسیم مرزهای جدید در این کشور، گام صحیحی نیست و می‌تواند منجر به تشدید وخامت اوضاع و بی ثباتی نه تنها در بغداد که حتی در اربیل شود.”}

^{گابریل خواستار گفت‌وگو و مذاکره بر سر موارد مورد اختلاف شده و گفته است که همه نیروها باید همه توان خود را به کار گیرند تا مانع از تشدید درگیری‌ها شوند.}

^روسیە

^{وزارت خارجە روسیە ضمن اعلام مخالفت با برگزاری همە پرسی استقلال اقلیم کوردستان، بر حمایت این کشور از حفظ یکپارچگی خاک عراق تاکید کردە است.}

^{ماریا زاخاروفا سخنگوی وزارت خارجه روسیه در اواسط مار ژوئیە در کنفرانسی خبری، گفت: از اظهارات و مواضع مسئولین اقلیم کوردستان در ارتباط با مسئلە برگزاری همە پرسی و تعیین سرنوشت اطلاع داریم ولی روسیە از حفظ یکپارچگی خاک عراق حمایت می‌کند و تاکید دارد کە اختلافات میان اربیل و بغداد از طریق گفتگو و مذاکرە حل‌وفصل گردند.”}

^{در مقابل یوری نبیوف، معاون رئیس فدراسیون جمعیت‌های کوردی روسیە در نشستی کە با والریان شوایوف ، معاون سرگئی لاوروف وزیر خارجە روسیە داشتە، بر آن تاکید شدە است کە “روسیە تحت هیچ شرایطی مخالف همەپرسی برای استقلال کوردستان نیست”.}

^{شوایف در این نشست گفتە است “عوامل بین‌المللی دربارە همەپرسی در راستای منافع کوردها می‌باشند”.}

^{عربستان}

^{موضع عربستان هم تا کنون مثبت بودە و تا کنون از اعلام استقلال کوردستان عراق حمایت کردە است.}

^{سایت رسمی حزب دمکرات کوردستان (پارتی) در گزارشی با ارائه تحلیلی از وقایع و تحولات سال ۲۰۱۵ میلادی و مواضع کشورهای جهان و منطقه نسبت به مسئله استقلال اقلیم کوردستان؛ اعلام کردە که در حال حاضر ۳۴ کشور عضو ائتلاف نظامی اسلامی به رهبری عربستان از تشکیل کشور مستقل کوردستان حمایت می کنند.}

^{دکتر انور عشقی مشاور پیشین پادشاه عربستان در این رابطه می گوید: در حال حاضر ۳۴ دولت عضو ائتلاف نظامی اسلامی به رهبری عربستان سعودی خواهان تشکیل دولت مستقل کوردستان در خاورمیانه هستند و تشکیل چنین ساختاری در خاورمیانه یکی از اهداف عربستان و این دولت ها است. همچنین محمد بن سلمان آل سعود نیز در اظهاراتی سخنان دکتر انور عشقی را تائید کرده است.}

^{در این گزارش همچنین ذکر شده که ۳۴ دولت مذکور که عضو ائتلاف نظامی کشورهای اسلامی هستند، در نشستی که در ریاض برگزار شده است مسئله دولت کوردستان را به بحث گذاشته و همگی آنان در خصوص حمایت از تشکیل دولت مستقل کُردی متفق القول بوده اند، چرا که تشکیل چنین دولتی از نظر آنان امری مشروع و حقی روا است.}

^{در ۱۴ مارس ۲۰۱۷ دکتر عبدالله بن عبدالعزیز بن محمد الربیعه، مشاور دیوان ملکی بعد از بازگشت از کوردستان در مصاحبه با روزنامه “عکاظ” ضمن ابراز خرسندی از ملاقات خود با مسعود بارزانی گفت: ایستادگی اقلیم کوردستان در دو سال گذشته در مقابل تروریست و تلاش آن برای پناه دادن به آوارگان و آسیب دیدگان جنگ با تروریست ها قابل تقدیر و ستایش است.”}

^{وی افزود؛ “افزود که کوردستان از پتانسیل های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و نظامی بالایی برخوردار است و طی سه دهه گذشته ایران و ترکیه نتوانستند بر این قدرت فائق آیند و این ایستادگی نشان می دهد که کوردستان توان استقلال و صیانت از خود را دارد.”}

26/8/2017