سیروس عزیزی
ا حمد و سپاس برای خالق توانا که این همه زیبایی و نعمات را برای ما خلق نمود و بدون منت در اختیار ما قرار داد تا از آنها به طور صحیح استفاده کنیم و شاکر او باشیم و زبان گفتاریی و گوش شنوایی و سایر اندامها را به ما عطاء فرموده،زبانی که با آن میتوان صحبت کنیم نیت درونی خود را بیان و به دیگران منتقل کنیم و بهترین استفاده ها را ببریم و گوشی که نغمه های دل انگیز و نواهای روحانی و صداهای طبیعی و خدایی را بشنویم و لذت ببریم.مطلب این حقیر که در چند بخش حضور شما خوانندگان عزیز تقدیم میگردد در مورد آوای اهورایی سیاچمانه میباشد که انشا الله مورد پسند و استفاده قرار گیرد.صدای زیبا که هدیه ای ست بسیار گرانبها که خالق هستی به بعضی از انسانها مانند حضرت داوود(ع)یا بلال حبشی(رض)و…داده است.که انسان میتواند بهترین استفاده ها را از آن ببرد در مورد یکی از هنرهای ساکنان اورامان،آواز سیاچمانه است که به قدمت اورامان میباشد.
منطقه اورامان ناحیه ای کوهستانی که در استانهای مرزی کردستان و کرمانشاه و کردستان عراق متصل به هم است،منطقه ای بکر و دیدنی با فرهنگی تاریخی و منحصر به فرد و سرزمینی با ترانه های ماندگار سیاچمانه و سرزمین عارفین و شاعران بزرگ و مهد مهر و عطوفت و دینداری و سخت کوشی میباشد.اورامان منطقه ای افسانه ای در کردستان و غرب ایران با لهجه ای قدیمی و شیرین که اوستا و گاتا های زرتشت و نغمه های باربد و نکیسا و رامتین و بامشاد زمان ساسانیان و ایران باستان را به خاطر می آورد و فرزند آن نغمه های دیروز آواز ماندگار سیاچمانه یا سیاو چمانه، مادر اواز های امروز هورامی می باشد همانند خونی که در رگ و پی هر هورامی زبان جاری و با جان و روح هورامانیان ما نوس و دلنواز است.
از نوزادی که در گهواره با لای لای مادر به خواب میرود تا شبان کهنسال در کنار رمه هایش در کوهستانهای شاهو و کوسالان و هفت کشان تخت سانی و دالانی شرام هیات و و اتشگاه و ….هواران دیگر اورامان و کردستان همه و همه عاشق این نغمه جاودانی و محلی هستند.اورامی زبانان در هر کجا که باشند با شنیدن موسیقی اورامی بخصوص سیاچمانه روحشان مانند پروانه به فراز کوهها و دشتهای اورامان پرواز خواهد کرد و به حقیقت باید گفت اورامان قلب کردستان است و هنگامی که اسم اورامان برده میشود هنر آوازخوانی و موسیقی زیبای آن طنین انداز میشود چرا که اورامان گهواره پرورش هنرمندان بلند نظر کردستان است.
موسیقی محلی نزد برخی از اقوام ایرانی از جمله اورامان چنان با خلق و خو و آداب و سنن آنها عجین شده که میتوان دریچه ای بر مطالعات قوم شناسی آنها تلقی شود.این تجلی زندگی ملودی های محلی چنان است که گاه لحن و نام مقام های اجرا شده رنگ و بوی زندگی این قوم را به خود میگیرد.اورامی زبانان با دل و قلم و با عمل توانسته اند در عرصه و میدان حفظ فرهنگ سربلند باشند و حفظ این فرهنگ قدیمی که پایه و اساس کل فرهنگ کردستان است بر هر کرد با غیرتی واجب است. اورامی زبانان عزیز توانسته اند این امانت را که اصالت آن به اورامان بر میگردد را حفظ کنند چرا که موسیقی اورامان در بردارنده همه جور مطلبی است،موسیقی اورامان تنها نفرت و کینه و عصبانیت و مکر و دشمنی از آن دور است و این نشان دهنده آن است که اورامی زبانان روح لطیف و مهربانانه و سازگار با سادگی آن قله ها و کوه ها و هه وارها و دشت و بوم اورامان بوده است و این یک نوع خوشبینی نسبت به زندگی است.
موسیقی کردستان و بخصوص هورامان در این میان چنان غنی است که بواسطه تنوع آن موسیقی سنتی ایران را نیز تحت شعاع خود قرار داده و نغمه جاودان و محلی یعنی سیاچمامه جزئی از موسیقی و فولکلور و فرهنگ اورامان میباشدو بدون شک باید قبول کرد که سخن گفتن در مورد پیشینه فرهنگی هر ملتی بدون در نظر گرفتن اساس ادبیات عامیانه آن ملت امکانپذیر نیست و این فرهنگ فولکلوریک آن ملت است که راه را برای شناسایی سایر اجزای فرهنگی هموار میکند.ادبیات شفاهی فولکلوریک است که ما را همچون راهنمایی مطمئن به اعماق فرهنگ،تاریخ،ادبیات و تمدن هر قوم و ملتی سوق میدهد.
فولکلور عبارت است از مجموعه عقاید و افسانه ها و آداب و رسوم توده مردم،نمایشنامه ها،ترانه های محلی و آثار فولکلوریک هر قوم و ملتی آیینه روشنی است که جهره حقیقی و عناصر زندگی مردم را می نمایاند.نویسنده بزرگ روسی ماکسیم گورگی می گوید:فولکلور پایه و اساس ادبیات و پشتوانه عظیمی است برای شاعران و نویسندگان و اگر ما شناخت درستی از گذشته داشته باشیم، آینده درخشانی خواهیم داشت. بعضی از عناصر موسیقی ما بخشی از فولکلور را تشکیل میدهد چرا که موسیقی کردی و بخصوص اورامی بسیار وسیع و پر قدرت بوده است ومیتوان آن را یک موسیقی مدرن معرفی کرد که سیاچمانه سرآمد و مهمترین این موسیقی ها و ترانه هاست.
در هورامان نمونه های گوناگونی از موسیقی محلی وجود دارند که هر کدام بنا به شرایط جغرافیایی و قومی شکل و مختصات گوناگونی دارند و این گونه موسیقی وابسته به عصر باستان است زیرا هورامان به علت کوهای بلند و صعب العبور و درهای عمیق محفوظ مانده است و از تاثیر پذیری عوامل بیگانه از اغلب تغییرات چه زبانی و چه فرهنگی و….جلوگیری شده است.شاعر شهیر کرد ماموسا قانع در مورد هورامان میفرماید:
شاخی هه ورامان هه رچند رنجه روم…..زور چاک بزانه که مه منونی توم…..
چونکه پاراستت تو ءم زمانه…..تیکه لت نه که رد له گه ل بیگانه…..
هنوز در زبان هورامی ترانه هایی وجود دارند که در ستایش آشور زرتشت،و آتشکده های آن خوانده میشوند و سیاچمانه یکی ار ترانه های دنیای پهناور موسیقی باستانی اورامان است…………ادامه دارد……
12/12/2016
