دیوار نویسی سنتی دیرین در مبارزات کردها
علی اسماعیل نژاد
کردها در ایران در دهه 80 میلادی وسیعتر مدل مبارزاتی خود را تجربه کرده‌اند. مدلی که درآن هرچند مبارزه چریکی از اعتبار و ازجعیت برخوردار بود اما سایر مدلهای دیگر همچون مبارزه‌ی، در راستای مبارزات چریکی حضور داشتند. مهمترین دست¬آورد این دهه مبارزه برای کوردها ایجاد شکافی اجتماعی در بین کوردها و ایران به مفهوم فارس بودن است. شکافی که توانست هویتی کردها را در شرق کردستان مستقل از هویت دیگر ملل ایرانی تعریف نماید. و این استقلال هویتی خود باعث شد که کردها در ایران مبارزه مستقل از دیگر ملل ایرانی اما در راستایی دموکراتیزه‌کردن ایران داشته باشند. با این شرح کوتاه نگاهی به قسمتی از مبارزات کردها خواهیم داشت.
دیوار نویسی یکی از اشکال مبارزات مدنی است که در آن سعی می¬شود جملاتی شعار گونه ،اخباری کوتاه ، درخواستی مشخص از مردم مانند اعتصاب و ... مطرح می¬گردد. هدف از دیوار نویسی در واقع یاد آوری است. البته در موردی که دیکتاتورها رسانه¬ را در دست دارند و یا رسانه‌ی مبارزان را با پارازیت و ابزار دیگر محدود می¬نماید، می¬تواند ابزاری برای اطلاع رسانی نیز قلمداد شود و حتی این انتظار وجود دارد تاثیرگذار نیز باشد. جدا از این مقوله دیوار نویسی در واقع برای مردم حاکی از حضور مبارزانی در بطن اجتماع دارد.
دیوار نویسی برای مبارزه کردها خصوصا` در دهه 80 میلادی در واقع راهی برای مقابله با احاطه رسانه¬ها مختلف از طرف رژیم اسلامی در ایران بود. در این شیوه از مبارزات، مبارزان سعی بر این داشتند که جملاتی کوتاه و در بسیار مواقع پربار و یا رخدادی تاریخی را به مردم یادآور شوند. آنچه در دیوار نویسی آن زمان حضور پر رنگ داشت جملات پر مغز بود که در مناسبات ویا مصاحبه‌ها مختلف از طرف افراد و مسئولین احزاب در حال مبارزه ایراد گردیده بود. جملات مذکور در واقع جملاتی کوتاه بودند که مبارزان کورد آن را نماد اندیشه و اعتقاد خود میدانستند و از طریق دیوار نویس سعی میکردند آن را به مردم منتقل نمایند. مثلا` کمتر کسی است با این جمله آشنای نداشته باشد"ملتی که‌خواهان آزادی است باید هزینه آن را بپردازد" (جمله مذکور از سخنان دکتر قاسملو میباشد) دیوار نوشته می¬توانست مناسبتی باشد و سعی بر آن می¬شود یادآور آن مناسبات باشد مانند:
گرامی باد یاد 2 بهمن و...
جدا از این مقوله در دیوار نویسی¬های دهه مذکور به دلیل حضور احزاب مختلف در مبارزات و همچنین اختلافی که در آن زمان در بین دو حزب اصلی در حال مبارزه وجود داشت. شعارهای مطرح شده در واقع نوعی تبلیغات برای این دو حزب نیز قلمداد می¬شود که در واقع هرکدام نگاهی کاملا` متفاوت به مبارزات کورد در ایران را داشتند و در این نوع دیوار نویسی¬ها دو شعار اصلی موجود بود
1: مستقیما` از اسم احزاب استفاده می¬شود شما به کرات می¬دیدید که نوشته شده‌بود:
زنده باد حزب دموکرات ، زنده باد کومه‌ڵه و ...
2: اسم مسئولین رده‌بالا حزبی به‌نماد تبلیغات برای این احزاب تبدیل می¬شود.
در دیوار نویسی¬ها گاها` درخواستی از مردم می¬شود. این مقوله در دیوار نویسی بسیار کم رنگ بوده و بیشتر نماد تاکتیکی مشخص بود ،که یکی از احزاب نسبت به رخدادی سیاسی در پیش می¬گرفت درخواست به عدم مشارکت در انتخابات یکی از مهمترین درخواستهای بود که از طریق دیوار نویسی مطرح می¬گردید.
در مورد دیوار نویسی در مبارزه کوردها باید ابراز نمود که هر چند کوردها در دسترسی به رسانه‌ی حتی منطقه‌ی بسیار با مشکل روبرو بوده‌اند اما بسیار کمتر سعی بر آن نداشته که دیوار نویسی را به پانلی خبری تبدیل نمایند و در جملاتی کوتاه اخباری مهم را به اطلاع مردم برسانند. جدا از این بحث به دلیل اینکه احزاب در حال مبارزه‌ی کوردها که در واقع گرداننده اصلی مبارزات بودند در ایران جزء احزاب غیره‌قانونی قلمدادمی¬شودند و چون رژیم اسلامی سعی بر آن داشت که خواست اجتماع و مبارزان کورد را به خواست احزابی وابسته تبدیل نماید. و همچنین به دلیل وجود فضای آکنده از ارعاب و وحشت در کردستان رژیم نه تنها این حق را برای خود قایل بود که دیوارنوشتها را پاک نماید چه بسا نوشتها بسیار زوتر از آنچه مبارزان فکر میکردنند از طرف رژیم نو ظهور اسلامی پاک می¬گردید. هر چند که پاک کردن دیوار نوشته عاملی بود برای عدم وضوح آن و راساندن پیام مشخص، اما دیوار نوشته¬ی تازه همیشه برای مردم حاکی از حضور مبارزان را داشت و این به مفهوم تداوم مبارزه بود.
بعد از این دهه مبارزات کوردها در ایران فراز و فرودها زیادی بخود دیده و حال در موقعیتی کاملا` متفاوت از دهه 80 میلادی هستند ، رویه مبارزه مسلحانه و چریکی جایگاه خود را به مبارزات مدنی داده است و وجود رسانهای مختلف فضای مناسب را ایجاد نموده که مبارزان بتوانند بیشر و پررنگتر در بین مردم جضور داشته باشند اما دیوار نویسی هنوز نقش خود را زیاد نباخته و یکی از راهها ارتباطی و مبارزاتی تلقی می¬شود
دیدگاه حال نسبت به دیوار نویسی همان دیدگاه دهه 80 میلادی است در حالی که دیگر باید قبول کرد که دیوار نویسی تنها می¬تواند به عنوان راهی مبارزاتی جضور داشته باشد نه راهی ارتباطی چون کانالهای به مراتب پر اهمیتر و مناسنتر و گاها` کم هزینه‌تر از آن، اکنون توانسته‌اند این نقش را از دیوار نوشته‌ها مبارزاتی بگیرند و آن را تنها به عنوان راهی برای مبارزه مدنی مطرح نمایند.
اگر این نگاه را به دیوار نویسی در حال داشته باشیم باید اظهار نمود که مطالب دیوار نوشته دسته‌ی به دلیل تکرار زیاد و برخی به دلیل عدم نیاز اجتماع دیگر کارای لازم خود را از دست داده‌اند و اگر بخواهیم کارای مناسب را برای دیوار نوشته در مبارزات بدست بیاوریم باید مطالب و عناوین را بار دیگر از نو تعریف بنمایم.
در تعریف مطالب جدید دیوار نوشته باید به نکات زیر توجه اساسی نمود.
1 : دیوار نوشته باید جملاتی کوتاه و ملموس برای اجتماع باشند.
2: دیوار نوشته نباید آنچنان شعار گونه باشد که برای رژیم توجیهه پاک¬کردن آن را در بر داشته باشد.
3: مطالب دیوار نوشته باید در کنار راههای مبارزاتی دیگر تعریف شود تا مناسبترین جملات برای دیوار نوشته‌ها انتخاب گردد.
4: دیوار نوشته باید حاکی از حضور پر رنگ در اجتماع و شناخت کافی مبارزان از اجتماع باشد.
5: وقتی دیوار نوشته به عنوان راهی برای مبارزه قلمداد می¬شود دیگر لازم نیست تنها مناسبتی باشد از طریق غیره مناسبتی کردن آن می¬توان هزینه دستگیر و از دست دادن نیروهای در حال مبارزه را کمتر نمود.
با نگاه تازه به دیوار نوشته میتوان کارای گذشته را دوباره به دیوار نوشتها برگرداندو آن را به صفحه برای نشاندان فراز و فرودهای مبارزاتی تبدیل نمود. و شاید در گذشته نه‌چندان دور خود کتابی مبارزاتی شود برای درک بهتر و بیشتر مبارزات کوردها در دههای مختلف.
علی اسماعیل نژاد
