پپه اسکوبار
شبکه خبری الجزيره در بخش ديدگاه های وب سايت خود مطلبی دارد به قلم پپه اسکوبار، خبرنگار امور بين المللی که در حال حاضر برای «آسيا تايمز» گزارش تهيه می کند. نويسنده با ارائه شواهد و جزييات جديدی نشان می دهد که دولت چين با تحريم شديد عليه ايران مخالف است و يکی از نشانه های اصلی چنين سياستی سرمايه گذاری های چند ميليارد دلاری چين در ايران و به خصوص صنايع نفت و انرژی این کشور است. ايران پس از عربستان سعودی و آنگولا، سومين تامين کننده نفت خام مورد نياز چين است. ميزان معاملات تجاری ايران و چين در ۱۰ سال اخير تقريبا ۱۰ برابر شده و در صورت ادامه اين روند در سال ۲۰۱۵ حجم آن بالغ بر ۵۰ ميليارد دلار خواهد بود. در ماه ژوئن ميزان واردات نفت از ايران به بالای ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسيد که به نسبت ماه آوريل حدود ۴۰ درصد افزايش نشان می دهد.
اما چين تحريم ها عليه ايران را به چه شکلی اجرا می کند؟
وزير نفت ايران اعلام کرده که چين قرار است حدود ۲۰ ميليارد دلار در توسعه منابع نفت در آزادگان و يادآوران سرمايه گذاری کند. در طولانی مدت اين سرمايه گذاری باعث می شود که ميزان صادرات نفت ايران حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز افزايش يابد و قاعدتا بخش عمده آن روانه چين خواهد شد. در همين حال پاکستان بخشی از قراردادهای مربوط به احداث خط لوله انتقال گاز ايران به پاکستان و هند را به شرکت روسی گازپروم محول کرده است. هر چند هند از اين طرح خارج شده ولی به نظر می رسد پاکستان مصمم است گاز ايران را بخرد. اما اخيرا اخباری منتشر شده حاکی از اينکه چين قرار است به اين طرح بپيوندد و با متصل کردن خطوط لوله خود به خاک پاکستان بخشی از گاز صادراتی ايران را از بنادر دريای عمان و در امتداد بزرگراه قره قروم به نواحی صنعتی چين در استان غربی سين جيانگ برساند.
نويسنده اين مطلب سپس به طرح های بلند پروازانه چين در قلمرو دريايی اين کشور و آب های بين المللی جنوب چين اشاره می کند. چين حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ کيلومتر مرز آبی دارد و در مجموع خواستار حاکميت کامل و يا حاکميت مشترک بر قلمرو دريايی به وسعت چهار ميليون کيلومتر مربع است. يکی از نقاطی که چين روی آن تمرکز کرده آب های اطراف جزيره ژاپنی اوکيناوا است که محل استقرار يک پايگاه آمريکايی نيز هست. دليل توجه چين به آب های اين مناطق وجود منابع گاز طبيعی است که حدس زده می شود حجم آن بالغ بر ۲۰۰ ميليارد متر مکعب باشد. يکی ديگر از نقاطی که چين می کوشد بر آن تسلط پيدا کند جزاير «اسپارتلی» است که ممکن است در روابط اين کشور با همسايگان جنوبی چين يعنی مالزی، برونئی، فيليپين و ويتنام تنش ايجاد کند. يکی ديگر از پيشروی های چين در آب های جنوبی اين کشور تشديد اختلاف بر سر مالکيت جزاير «پاراسل» با ويتنام و تايوان است.
نويسنده اين تحليل در بخش ديدگاه های وب سايت الجزيره توضيح می دهد که دليل اصلی تمامی اين موارد از توسعه طلبی های چين توجه به منابع انرژی موجود در اين جزاير و آب های همجوار با آنها است. سازمان همکاری کشورهای جنوب شرقی آسيا در واکنش به اين اقدامات دولت چين خواستار مذاکرات ديگری شده است و معتقد است که توافق های قبلی با چين در اين موارد بايد روزآمد شوند. آ سه آن تاکيد دارد که هرگونه بهره برداری از منابع انرژی موجود در دريای چين بايد بر اساس توافق همگانی و به صورت گام به گام پيش برود. اما چين در پی آن است که خود را به قدرت بلامنازع اين منطقه و تمام قلمرو دريايی مشترک کشورهای جنوب شرقی آسيا بدل کند. احتمالا گام بعدی چين گسترش توسعه طلبی های خود به خارج از قلمرو دريای چين و ورود به آبهای اقيانونس آرام خواهد بود که درآن صورت قلمرو کشورهايی نظير ژاپن و يا اندونزی و فيليپين به خطر خواهد افتاد.
نويسنده در بخش پايانی تحليل خود يادآوری می کند که استراتژی طولانی مدت چين در حقيقت کنار گذاشتن خطرهای مربوط به انتقال انرژی مورد نياز خود از طريق آبراه های حساسی نظير تنگه هرمز است. به همين خاطر با وجود توسعه همکاری و قراردادهای خود با کشوری نظير ايران در عين حال چين توجه اصلی خود را روی دستيابی و توسعه منابع انرژی ديگر و به خصوص منابع نزديک تر به قلمرو دريايی آن کشور متمرکز کرده است.
