ولادیمیر ساژین
اخیرا رهبران روسیه و ایران درخصوص مشکل هسته ای ایران و مذاکرات مربوط به حل و فصل آن بیاناتی را ایراد نمودند. رئیس جمهور پوتین بیان داشت که در مذاکرات مربوط به پرونده ی هسته ای ایران ، پیشرفت هایی حاصل شده است و ابراز امیدواری نمود که کار در این جهت ادامه دارد. رهبر ایران آیت الله علی خامنه ای گفت که موافق دستیابی به توافق هسته ای است. آقای ظریف وزیر امور خارجه ی ایران تاکید نمود که طرفین به پیشرفت های مهم در این زمینه دست یافته اند و نباید هیچ گونه شانسی را از دست داد. چه شانس های برای موفقیت در مذاکرات " گروه 5+1" و ایران وجود دارد؟ شرق شناس و تحلیل گر سیاسی ولادیمیر ساژین در این زمینه می گوید :
اوضاع مذاکرات مربوط به مشکل هسته ای همانطور که شطرنج بازها می گویند به آخر بازی ، یعنی به خط پایان نزدیک شده است. در واقع به سختی می تواند در بازی مرز بین نقاط بسیار بارز و مهیج آخر بازی را مشخص کرد.
به نظر می رسد که هیجان و تنش هنوز در مذاکرات واسطه های بین المللی " گروه 5+1" و ایران وجود دارد. در عین حال اولین زنگ ها نواخته می شود که نشان می دهند زمان کمی برای دستیابی به مصالحه باقی مانده است. براساس اعلامیه ی مصوب ، طرفین باید تا 24 مارس درخصوص تمامی مسائل قرارداد آینده توافق کنند و تا اول جولای سند معینی نوشته شود.
ولادیمیر ساژین ادامه می دهد : شکی نیست که تمامی اعضای مذاکره به نتایج مثبت علاقه مندند ( در واقع به دلایل متفاوت) . برای همین به گفته ی وزیر امور خارجه ی ایران محمد جواد ظریف ، ادامه ی بعدی مذاکرات مربوط به مشکل هسته ای بین ایران و گروه 5+1 به نفع کسی نیست. باراک اوباما ، رئیس جمهور آمریکا نیز چنین نقطه نظری داشت: " در این مرحله من هیچ نفعی را در ادامه ی بعدی مذاکرات نمی بینم و این در صورتی است که ایرانی ها با فرمول اساسی و پایه ی حل وفصل مشکلات موافقت نکنند ، و این فرمول می گوید جامعه ی جهانی باید مطمئن شود که ایرانی ها بر روی تولید سلاح هسته ای کارنمی کنند. "
ساژین خاطر نشان می کند ، رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران آیت الله خامنه ای به نوبه خود ضمن حمایت از توافق همه جانبه در خصوص حل و فصل مشکل هسته ای ایران تاکید نمود که عدم توافق بهتر است از اینکه در تقابل با منافع ملت ایران باشد. "
رهبران آمریکا و ایران مسئله ی مهمی را پیش کشیده و مانع اصلی در مسیر توافق نهایی مطرح نمودند : چطور منافع همه را به تعادل رساند؟ ضمن آنکه فرمول پایه ای توافق که رئیس جمهور اوباما در خصوص آن گفت کاملا مشخص و واضح است و این تضمین عدم امکان ایجاد تسلیحات هسته ای در ایران با تایید حق ایران بر فعایت هسته ای صلح آمیز است که شامل غنی سازی اورانیوم تحت کنترل کامل وکلی آژانس بین المللی انرژی اتمی است. اختلاف نظر در مسئله ی اجرای دقیق این فرمول است. ایران با فعالیت هسته ای خود و بدون خروج از چهارچوب درخواست های آژانس بین المللی انرژی هسته ای چقدر و چه چیزی می تواند داشته باشد و تولید کند.
مشکل دیگر ، شکل کنترل از جانب آژانس است. آیا تهران آماده است که برنامه ی هسته ای و زیرساخت های اتمی خود را به طور کامل پیش روی بازرسین آژانس بین المللی انرژی هسته ای قراردهد؟
و یک مسئله ی دیگر که هنوز حل نشده است ، الگوریتم لغو تحریم های بین المللی علیه ایران است.
ساژین جمع بندی می کند : تمامی مسائل مطرح شده جدی و دشوارند . اما راه دیگری غیر از حل آنها نیست. هیچ جایگزینی برای سند نهایی و همه جانبه بر پایه ی فرمول فوق الذکر وجود ندارد. بدون آن ، آشوب و سردرگمی است. آقای ظریف خاطر نشان نمود که عدم توانایی برای توافق هسته ای ایران، به حسن روحانی رئیس جمهور حال حاضر ایران ضربه خواهد زد. و اگر مذاکرات بی نتیجه باشند واشنگتن ممکن است با تغییرسیاست تهران روبرو شده و به تقابل و درگیری بین دو کشور بازگردد. نتیجه ی منفی مذاکرات ، منتقدین رئیس جمهور اوباما و نیروهای ضد ایرانی را در آمریکا و هم در خارج از مرزهای آن فعال می سازد.
تحریم های ضد ایرانی جدید با عواقب فاجعه بار برای اقتصاد ایران ، بلند پروازی های هسته ای جدید تهران و تهدیدات جدید حل مشکل هسته ای ایران با اسلحه همراه است. ولادیمیر ساژین خاتمه میدهد : همه می دانند که نباید به این نقطه رسید . و در این مسئله درک مشترک تضمین موفقیت در مرحله ی نهایی بازی بزرگ حول مشکل هسته ای ایران است.
14/2/2015