جلیل روشندل
موسسه تحقیقاتی–آموزشی صندوق صلح (The Fund for Peace) در روزهای پایانی سال ۲۰۱۴ گزارشی را با عنوان «شاخص آسیبپذیری کشورها» منتشر کرد که در آن، کشورهای جهان از نظر آسیبپذیری به یازده دسته تقسیمبندی شدهاند. این دستهبندیها به ترتیب عبارتند از: بسیار پایدار، پایدار، بسیار باثبات، باثبات، کمتر باثبات، در محدوده هشدار، هشدار بالا، هشدار بسیار بالا، مرحله زنگ خطر، زنگ خطر بالا، زنگ خطر بسیار زیاد.در این میان ایران به همراه ۳۱ کشور دیگر در دسته کشورهای «هشدار بسیار بالا» جای گرفته است.
در این گزارش، مجموع ۱۷۸ کشور در ۱۲ شاخص گوناگون مورد بررسی قرار گرفتهاند و در هر شاخص تا ۱۰ امتیاز داده میشود که درآن امتیاز بالا نشان شکنندگی و آسیبپذیری بیشتر است.
این شاخصها عبارتند از فشارهای جمعیتی - پناهندگان و جمعیت جابجا شده داخلی- نارضایتی گروهی - فرار جمعیت - توسعه غیرمتوازن اقتصادی - نزول اقتصادی - مشروعیت حکومت - خدمات عمومی - حقوق بشر و حاکمیت قانون - دستگاه امنیتی - دستهبندی جناحی نخبگان - دخالت خارجی.
در میان ۱۷۸ کشور بررسیشده در جدول این گزارش، کشور سودان جنوبی در رتبه اول قرار گرفته و «شکنندهترین» و آسیبپذیرترین کشور است و نام ایران در رتبه چهلوچهارمین کشور «شکننده» دیده میشود.
این در حالی است که ایران در گزارش سال گذشته «صندوق صلح» از نظر آسیبپذیری در رتبه ۳۷ قرار گرفته بود.
به نوشته تحلیلگران بنیاد صلح با وجود نگرانیهایی که جهان در مورد برنامه اتمی ایران دارد و علیرغم اینکه این کشور تحت فشارهای طیف وسیعی از تحریمها بوده در سال ۲۰۱۴ موفق شدهاست وضعیت بهتری در جدول آسیبپذیری پیدا کند.
به نظر پژوهشگران این بنیاد ایران توانستهاست بدنبال بحرانهای اجتماعی چند سال اخیر تا حدودی به تثبیت وضعیت خود بپردازد.
اتفاقاً کلیه کشورهایی که در سال گذشته در آنها بهبود وضعیتی مشاهده شدهاست جملگی از کشورهایی بودهاند که با ایالات متحده آمریکا روابط سردی داشتهاند. در این فهرست از کشورهای ایران، صربستان، زیمبابوه، کوبا، بولیوی و چین نام برده شدهاست.
در دسته کشورهای بسیار پایدار در سال ۲۰۱۴ تنها نام یک کشور دیده میشود و آن فنلاند است.
کشورهای پایدار در این جدول دوازده کشور هلند، اتریش، کانادا، استرالیا، ایرلند، ایسلند، لوکزامبورگ، نیوزیلند، سوئیس، نروژ، دانمارک و سوئد هستند که ضریب آسیبپذیری آنها بسیار ناچیز گزارش شده است.
در آن سوی جدول در دسته «زنگ خطر بسیار زیاد» نام پنج کشورآفریقایی سودان جنوبی، سومالی، جمهوری آفریقای مرکزی، کنگو و سودان دیده میشود.
اسرائیل در جدول در دسته «هشدار بالا» قرار گرفته و پنج آسیبپذیری عمده اسرائیل در زمینه دستهبندی جناحی نخبگان، دستگاه امنیتی، نارضایتیهای گروهی، پناهندگان و جمعیت جابجا شده داخلی گزارش شدهاست.
«صندوق صلح که این گزارش را تهیه کرده از حمایت سازمان ملل متحد برخوردار است و با بیش از ۶۰ کشور دنیا در بخشهای مختلف دولتی، سازمانهای بینالمللی، دانشگاهها، رسانهها، شبکه جامعه مدنی، و بخش خصوصی کار میکند.
اهداف این صندوق، خلق ابزارهای عملی و رهیافتهای نظری برای کاهش مخاصمات عنوان شده است.
10/1/2015