لقمان قنبری/ کارشناس سیاسی

^{هدف از این نوشتار کنکاش و شناخت نارسائی ها و مشکلات سازمان های مردم نهاد در استان کرمانشاه می باشد. و فرض ما این است سازمان های غیر‌دولتی عاملی ‌تعدیلی - تسهیلی و حلقه واسط بین مردم و دولت محسوب می گردند که می توانند موجبات طرح مسئله و روش حل مسئله و گره گشایی از مشکلات موجود در استان شوند. سازمان های غیر حکومتی(NGO ) یا سازمان مردم نهاد (سمن) برای نخستین بار توسط سازمان ملل متحد در سال 1945 در تبصره 71 فصل 10 اساسنامه این سازمان مطرح شد. در ایران آیین نامه تاسیس و فعالیت سازمانهای غیر دولتی مورخه 29/3/1384 در آخرین روزهای دولت سید محمد خاتمی بنا به پیشنهاد مورخه 8/5/1383 وزارت اطلاعات به استناد اصل 138 قانون اساسی تصویب و اجرائی شد. سازمان‌های مردم‌نهاد به گروهي مستقل، نیمه مستقل، غیردولتی، غیر انتفاعی و داوطلبانه گفته می‌شود که در راستای تامین نیازها و خواسته های فرهنگی- اجتماعی مشترک یک گروه از افراد جامعه تشکیل شده و در چارچوب جغرافیای فرهنگی یا اقتصادی، قانون ملی و استاندرهای بین المللی به انجام فعالیت های مادی، معنوی و انسانی می پردازند. اگر چه عالم سیاسی، موریس دورژه فرانسوی حزب سیاسی، را چرخ دنده ماشین دموکراسی می داند . با این وجود ماشین مردم سالاری زمانی به حرکت در خواهد آمد که بستر ها که همانا ، ان جی . اوها هستند ، ریل گذاری شده باشند.}

^{امروز کلان شهر کرمانشاه نهمین شهر پر جمعیت ایران و یکی از بزرگترین شهرهای کردنشین در خاورمانه محسوب می شود این شهر گهواره تمدن نامیده شده است. زبان مردمی که در این گهواره زاده و بزرگ شده اند کردی، یعنی گویش کلهری است البته تکثر گویش‌های کردی دیگر در این گهواره از جمله کردی کرمانشاهی، سنجابی، زنگنه و سورانی خود گویای عمق این تمدن است بعلاوه وجود اقلیت‌های مذهبی در کرمانشاه که شامل زردشتیان با ۰/۱۲ درصد، مسیحیان ۰/۰۲ درصد و کلیمیان ۰/۰۳ درصد که در مجموع ۰/۱۷ درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌دهند خود از تنوعات فرهنگی و اجتماعی است البته نبایست از آیین یارستان که دارای عمق تاریخی خاص به ویژه در شهرستان سرپل ذهاب است چشم پوشی کرد . اما امروز واقعیت کرمانشاه این است که این استان از جمله مناطقی در کشور است که متاسفانه با مشکلات و معضلات فراوانی دست به گریبان است. در بعد اقتصادی بیکاری و فقر به مشخصه بارز آن تبدیل شده است بعلاوه مسئله فساد اقتصادی که امروزه به گفتمان غالب تبدیل شده است حتی در شهرستان های مرزی نظیر سرپل ذهاب به واسطه بهره بردای شخصی و باندهای سیاسی و انتخاباتی از بازارچه پرویزخان، در حال گسترش است . در بعد هویتی هنوز کیلومترها بین هویت قومی – آینی با هویت ملی فاصله است. در بعد هویت فردی و اجتماعی به دلیل نبود الگوها عمل بومی برای جوانان از یک سو و از سو ی دیگر هجمه ی مخرب دنیای مجازی، جوانان استان دچار گسست نسلی و نوعی آنومی هویتی شده اند. در بعد اجتماعی متاسفانه حاکیمت گفتمان پارتی بازی تبشه به ریشه شایسته سالاری زده است.}

^{مسئله دیگر وجود غیر معقول مدارج و مدارک و به قولی کارخانه تولید مدارک دانشگاهی در استان است که این البته مختص کرمانشاه نیست بایستی گفت در جامعه که مقاله و پایان نامه به راحتی خرید و فروش می شود باید نگران بود که فکرها و صاحبان فکر نیز مورد معاوضه و معامله قرار گیرند. مسئله دیگر در بعد اجتماعی کم رنگ شدن منزلت اجتماعی برای نسل جدید است جوان تحصیل کرده کرمانشاهی حاضر به حداقل دست مزد عادلانه و مداوم و شرافت مندانه بنا به علاقه و شایستگی ها ی خود هستند ولی از انجا که بستر ها و فضا برای جذ ب و به استخدام در آوردن این جوان نیست آنها مجبور هستند که تن به مشاغل دون پایه بدهند که هیچ سنخیتی با منش و ایده الهای آنها ندارد. نباید فراموش کرد آمار خود کشی و خوسوزی به ویژه در میان خانم ها و خاصه دختر ها ی جوان نگران کننده است بیشتر خود کشی ها و خود سوزی ها مربوط به مسئله ناموسی می باشد و جالب این است که این عمل حتی در میان دختران تحصیل کرده نیز اتفاق می افتد. در بعد سیاسی بیشتر مردم شهرستان سیاست زده شده اند. بعلاوه نوع بی اعتمادی بین مردم و مسئولین به دلیل حاکیت بوروکراسی سنگین و موازی کاری بی جا که وقت و انرژی مردم گرفته است ایجاد شده است. همچنین در بعد سیاسی در استان قشر عظیمی از مردم سنی مذهب وجود دارند که این احساس در آن ها بوجود آمده است که قدرت سیاسی به صورت ناموزون بین مردم تقسیم شده است این پدیده را به وضوح در شهرستان های نظیر سرپل ذهاب مشاهده می کنیم. برای مدت ها و بعضا همکنون نیز استان کرمانشاه و شهرستان های چون سرپل ذهاب اماکنی نظیر مساجد، زور خانه ها، تکایا، هیات‌های مذهبی و قهوه خانه ها و ریش سفیدان و بزرگان هر قوم و ایین تا حدودی کارکرد مشابه نهادهای غیردولتی امروز را جهت بردوش گرفتن و عهده دار شده مشکلات مردم بر عهده داشتند.}

^{با این وجود ان.اجی.او ها زایده جوامع مدرن با ساختار اجتماعی رشد یافته و فرهنگ سیاسی مشارکتی یا مدنی می باشند. و نباید انتظار داشت که نهادهای سنتی بتواند همان کارکری را که در گذشته داشته اند در جا معه شهری و در حال پیچیده شدن و چند قشری و طبقاتی نظیر کرمانشاه به خوبی انجام بدهند. اساسا در جوامع در حال گزار و شهری با جمعیت بالا و با لایه بندی اجتماعی متنوع چون کرمانشاه ما نیازمند بستر ها برای مشارکت شهروندان در امور مختلف اجتماعی و فرهنگی برای سبک سازی دولت و آسان تر کردن حل مشکلات مردم هستیم از این رو به نظر می رسد که در این راستا سازمان ها مردم نهاد می تواند تسهیل کننده و تجمیع کننده منافع شهروندان برای مشارت در امور سیاسی - اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی باشند. اساساً مردم‌سالاری و حاکمیت دمکراتیک در استان کرمانشاه بدین معنی است که نهادهای مدنی و خودجوش مردمی و غیروابسته به دولت بتوانند در آن جامعه حضور داشته باشند و خواسته های مردم را تبدیل به منافع کرده و آن را به گوش مسئولین ذی ربط برسانند.}

^{یکی دیگر از مهمترین نقش و تأثیر سازمان‌های غیردولتی تسریع فرایند توسعه اجتماعی است ازاین رو اهمیت مشارکت‌های مردمی در قالب مؤسسات مردمی غیرقابل انکاراست. امروزه در هندوستان ۲ میلیون سازمان مردم‌نهاد وجود دارند. در استراليا 70 درصد کار در دست ان جي او هاست اما در کرمانشاه تعداد سازمان های مردم نهاد واقعی به تعداد انگشت های دست هم نمی رسد حال سوال این است که برای حل مشکلات مذکور چه باید کرد و چرا تا به حال NGO ها قادر به تشکل و در صورت تشکیل قادر به حل مشکلات مذکور نبوده اند. در زیر آسیب شناسی NGO در شهر کرمانشاه را این چنین بر خواهیم شمورد.}

^{1- جناج بندی های سیاست حاکم بر کشور: اساسا نگاه از بالا به پايين دولت به NGOها حضور فعال و مستقل NGO ها را برای مدت ها با چالش روبه رو کرده بود. تمایل به استقلال NGO بدین معنی که سازمان مردم نهاد سعی می کند برای تحقق اهداف خود در چارچوب قوانین موضوعه تا حد ممکن از درجه استقلال بالایی برخوردار باشد و زیر نفوذ صاحبان قدرت و یا گرایش های و جناح بندی چپ و راست نباشند. به قول رئیس جمهور تفنگ، پول، قدرت، روزنامه، سایت، خبرگزاری و تبلیغات در یک جا جمع شد، ابوذر و سلمان هم باشد فاسد می‌شود. این اظهارات روحانی در شرایطی موجود خود بیانگر انبساط گستره جناج بندی سیاسی در کشور و انقباظ فعالیت های تشکل ها و سازمان ها ی مردم نهاد در جامعه است .}

^{2- تسلط نگاه امنیتی – سیاسی به ان . جی او ها: متاسفانه برای سالها غلو و بزرگ نمایی اینکه سازمان‌های غیردولتی، موجبات تهاجم فرهنگی و عامل تجزیه قومی هستند به ویژه از جانب رسانه های دولتی، موجبات سلطه نگرش امنیتی حکومت به ان جی او‌ها در استان کرمانشاه شده بود و بعضا دستگاه امنیتی بسیاری از فعالان این سازمان‌ها را احضار و بازداشت می کردند. همزمان با این شیوه برخورد، دولت شبکه‌های سراسری تشکل‌های غیردولتی را غیرقانونی و تعطیل شده اعلام کرد. و فعالیت NGO ها را به تجزيه طلبي متمايل يا متهم مي‌ کردند.}

^{3- سیاست زدگی در میان مردم: آن هنگام که مردم جامعه ما سیاست را مترادف زور،تزویر،دروغ، ریا، شعار گرایی،عوام فریبی بدانند در آن صورت باید پی برد که به احتمال زیاد ما شاهد نوعی نگرش بدبینانه و و احساس سرخوردگی در میان مردم نسبیت به عملکرد دولت، احزاب و حتی سازمان های مردم نهاد هستیم. متاسفانه از جمله تبعات سیاست زدگی یا سیاست گریزی نیز عدم شرکت فعالانه و خود جوشانه مردم یا قشر خاصی از مردم در امور سیاسی - اجتماعی و فرهنگی می باشد. همچنین سیاست زدگی در بین مردم منجر شده است که مردم فکر کنند که آنها به اجبار و ناخواسته در فعالیت های اجتماعی و سیاسی شرکت می کنند که این طرز تفکر متاسفانه برای مدت ها لطمات جبران ناپزی به فعالیت NGO ها در استان کرمانشاه نیز زده بود چرا که سیاست زدگی در میان مردم حتی منجر به این شده بود که آنها از به زبان آوردن حتی واژه NGO به پرهیزند تا چه رسد به اینکه در این سازمان ها به فعالیت و مشارکت نمایند.}

^{4- فرهنگ انفعال: در مقابل فرهنگ مشارکتی مدنی فرهنگ غیر مشارکتی یا محدود و تبعی قرار دارد فرهنگ مشارکتی یا مدنی داری شاخصه ها ی نظیر خود جوش بودن، آگاهی، مسئولیت پذیری و احساس تاثیر گزاری است که نقطه مقابل این تعرف فرهنک غیر مشارکتی یا محدود وجود دارد متاسفانه برای مدت ها و هم کنون در استان کرمانشاه به این دلیل که بدنه جامعه همیشه قربانی سیاست های و رقابت های کلان بر جامعه شده است دولت ها قبلی کمتر فرصت یا توجه را به تقویت و افزایش سطح اگهی فرهنگی مشارکتی مردم داشته اند. در واقع انفعال فرهنگ مشارکتی حتی در حال حاظر با وصف اینکه تعدادی از NGO شروع به فعالیت کرده اند موجب شده است که این سازمان ها با استقبال کم مردم و نخبه کان جهت شرکت و فعالیت در آن ها مواجه شوند.}

^{5- مشکلات دروني سازمان ها ی مردم نهاد: داشتن اساسنامه مدون، داشتن اهداف با قابلیت عملیاتی شدن، داشتن توانایی مادی، خودجوش بودن سازمان، داشن برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت ، حرکت در چارچوپ قانون، عدم وابستگی سیاسی و فکری به گروها و جریانات، داشتن جسارت ،‌ تعهد و پاسخگو بودن از مهمترین ویژگی های ایجاد،‌ تثبیت و تداوم NGO می باشد. با این وجود متاسفانه مسائلي چون تک محوري و خودبرتر بيني افراد و اعضاي فعال، عدم طي دورههاي آموزشي و علمي و در نهايت آشنا نبودن با کار تشکيلاتي و گروهي حاشيه نشيني و نبود عملکرد حرفه اي بين اعضا، نبود ابتکار، خلاقيت و آفرينندگي، بي توجهي به مسائل روز، عدم دسترسي به دستگاههاي تبليغاتي و نداشتن يک سيستم اطلاع رساني، دورماندن نخبگان فکري از اين سازمانها و...از چالشهاي پيش روي سازمانهاي غيردولتي در کرمانشاه بوده است.}

^24/12/2014