یورگن گوتشلیش/ روزنامه taz 

کردھا از چھار کشور( چھار بخش کردستان) در حال برگزاری یک کنفرانس بزرگ ھستند. ترکیە بر این گمان است کە این کنفرانس تشکیل یک حکومت ملی را بە دنبال داشتە باشد.  آیا یک کردستان بزرگ واقع بینانە است؟  این سوال از سوی یک سیاستمدار کرد ارائە نشدە است، بلکە روز پنج شنبە در مقالەای در روزنامە " زمان" از سوی "اتیان ماھچوپیان" از افراد نزدیک بە حکومت بە مناسبت تشکیل  کنفرانس بزرگ کردھا  در اربیل پایتخت حکومت منطقەای کردستان -در ماە آگوست یا سپتامبر- مطرح شدە است. برای آمادە سازی ھای کنفرانس نمایندگان ۳۹ حزب کردستانی از عراق، ایران، سوریە و ترکیە در این ھفتە با ھم ملاقات خواھند کرد. مسعود بارزانی رئیس دولت منطقەای خودمختار در رابطە با این نشست گفتە است " ما می خواھیم بە جھانیان بگوییم، کردھا چە شرایط و وضعیتی برای زندگی خود در خاورمیانە می خواھند". برای آرامش و اطمینان کشورھای کە کردستان در آنھا تقسیم شدە  او گفتە کە زمان جنگ ھای مسلحانە بە پایان رسیدە و امروز سلاح کردھا گفتگو و دمکراسی است.

حداقل در آنکارا ھنوز در رابطە با  این صحبت ھا  اطمینان حاصل  نشدە است کە اذھان عمومی در رابطە با آن توجیە شود. دلیل آن تشکیل کنفرانس مذکور نیست کە پس از سال ھا تلاشھای  منتھی بە شکست در حال شکل گیری است، بلکە دلیل عمدە آن تشکیل نیرویی قدرتمند نظامی در امتداد مرزھای سوریە و ترکیە می باشد.

در اواخر ھفتە گذشتە نیروھای مسلح وابستە پ ی د در جنگی سنگین علیە نیروھای وابستە بە گروە اسلامی جبهه النصرە توانستند دو شھر مھم مرزی ھم مرز با استان اورفا(ترکیە) را بە کنترل خود درآورند و ھمچنین حاکمیت بر منطقە وسیعی در شمال سوریە را در دست بگیرند. حزب پ ی د یکی از احزاب وابستە بە حزب کارگران کردستان (پ ک ک ) می باشد. زمانی کە این شایعە انتشار یافت کە کردھای سوریە می خواھند یک حکومت خودمختار را در منطقە خود تشکیل دھند، بعد از آن  چنین بە نظر می رسد کە انگار ھیچ وقت پروسە صلحی بین آنھا (ترکیە) با حزب کارگران کردستان وجود نداشتە است. " ما ھیچ گونە حکومت خودمختار کردی را در سوریە تحمل نخواھیم کرد" این سخن را رجب طیب اردۆغان در یک سخنرانی اضطراری بیان کردە است. حتی "دولت باغچلی" دبیر کل حزب ملی گرای افراطی (م ھ پ) خواستار مداخلە نیروھای نظامی ترکیە در رابطە با  این مسئلە شدە است.

حکومت ھای دوفاکتو در عراق و سوریە؟

تاکنون کە در رابطە با تشکیل حکومتی خودمختار ھیچ احتمالی وجود نداشت، اما "احمد داود اغلو" بە کردھا ھشدار دادە است کە از تشکیل چنین حکومتی پرھیز کنند. لازم است کە وضعیت مناطق سوریە در روند یک پروسە و با تھیە قانون اساسی آیندە تعریف شود و در حال حاضر ھر گونە تصمیم یک طرفە بە مانند سمی برای وضعیت سوریە خواھد بود. اردوغان و داود اغلو با یک وضعیت بغرنج و پیچیدە در سیاستگذاری  خارجی روبرو ھستند. با وجود انکار کردھا اغلب ترکھا بە این نتیجە رسیدەاند کە ھدف نھایی و سیاست کردھا تشکیل یک دولت- ملت  بزرگ است. در ابتدا مقالە بە اتیان ماھچوپیان اشارە شد، او در تجزیە و تحلیل خود بە این نتیجە رسیدە است کە تشکیل کردستان بزرگ بە دلیل تفرقە بین کردھا واقعی بە نظر نمی رسد و حتی شرایط خارجی و بیرونی نیز برای این مھم کافی و آمادە نیست. اما ھمگرایی و اتحاد و یکپارچگی عراق  و سوریە عملا از ھم پاشیدە است، حکومت منطقەای در شمال عراق عملا حکومتی دوفاکتو است و ھمچنین در سوریە بە دلیل ھرج و مرج ناشی از جنگ داخلی در عمل کسی نیست کە جلوی کردھا را بگیرد و آنھا را از تشکیل حکومت منطقە خودمختار منصرف کند، ھمچنین آنھا در حال کار مشترک و ھمکاری با کردھا در شمال عراق(اقلیم کردستان) ھستند.

در آنکارا مردم بە مانند چند دھە اخیر در این رابطە بە بحث و جدل می پردازند، البتە این می تواند سریع تغییر کند. راە حل این مسئلە مذاکرات بیشتر با پ ک ک می باشد. از آنجا کە علاوە بر بارزانی در کنفرانس مذکور در اربیل مبرھن شد کە پ ک ک یکی از فاکتورھا و از بازیگران اصلی و اساسی در میدان سیاست نە فقط در ترکیە بلکە در سایر بخش ھای  کردستان است.

بارزانی بە صراحتا عبداللە اوجالان را بە عنوان یکی از مھمترین رھبران کرد نامید و آرزو کرد کە آزاد شود و در این کنفرانس ملی شرکت داشتە باشد. این ادعا بی دلیل نیست. کردھا در سوریە جذب بارزانی نشدند بلکە نزدیکی و اتحاد آنھا بە سمت پ ک ک غالب است. این احتمال غلط نیست چون کە مبارزین پ ک ک  کە در چند ھفتە گذشتە در طی روند پروسە صلح از ترکیە عقب نشینی کردند بە شمال عراق(اقلیم کردستان) نرفتە و در آنجا ساکن نشدند بلکە بە سمت سوریە حرکت کردند .

زمان بە نفع آنھا کار می کند

بنابراین یک پ ک ک جدید و قدرتمند در سوریە یک عامل اضافی در پروسە صلح برای ترکھا خواھد بود. بعد از ماەھا در واقع از سوی دولت ھیچ اقدامی صورت نگرفت، معاون نخست وزیر بولنت آرینج اعلام کرد کە آنھا یک برنامە قانونی آمادە کردەاند کە در اواخر ماە اکتبر بایستی اجرا گردد و این پاکت بسیاری از خواستەھای کردھا را تامین خواھد کرد. آرینج از اینکە واقعا چە چیزی در این پاکت گنجاندە شدە نخواست حرفی بزند، البتە اشارە کرد کە می تواند شامل خود مدیریتی گستردە منطقەای باشد. در واقع این بە معنای خودمختاری نیست، اما کردھا فکر می کنند کە زمان بە نفع آنھاست و برای آنھا بە کار افتادە است و مرزھای  بین حکومت خودمختار در عراق و شمال سوریە و ھمچنین مناطق کردی در جنوب ترکیە کە تاکنون وجود داشت بسیار نفوذ پذیر شدە و خواھند شد. در واقع آنھا از یک منطقە شنگن کردی صحبت می کنند.

دلیل و کارت فشار ترکیە این است کە آیندە این حکومت خودمختار تنھا در صورتی  قابل دوام خواھد بود کە آنھا از حمایت ھای دولت ترکیە بھرمند شوند.ھمان گونە کە می بینیم در حال حاضر حکومت خودمختار منطقە شمال عراق (اقلیم کردستان) تحت سلطە شرکت ھای ترکیە است و می توان گفت تقریبا تمامی کالاھای وارداتی از ترکیە بە این منطقە وارد می شوند. مسیر و روابط حیاتی و مھم کردھا در شمال عراق بیشتر بە سمت ترکیە است و نگاە بە ترکیە ھر روز پررنگ تر می شود و می توان گفت روابط آنھا با عراق بە شدت رو بە وخامت گذاشتە است. بنابر این می توان گفت کە ھدف سیاستمداران ترکیە این است کە بە شکلی آنھا را وابستە بە خود کنند تا تحمل آنھا آسانتر شود و عملا بە مناطقی تحت الحمایە درآیند. اما برای این ھدف ھم ترکیە و ھم ناسیونالیست ھای افراطی ترکیە باید در سیاست ھای خود تجدید نظر کنند. در بخشی از موارد این اتفاق افتادە است، البتە در واکنش بە پیشرفت ھای کە در سوریە از جانب کردھا شکل گرفتە می توان مشاھدە کرد کە رفلکس ھای قدیمی ھنوز زندەاند.

اما خبر و گزارش ھای خوبی ھم برای اردوغان وجود دارد، نتایج نظرسنجی ھای اخیر نشان می دھد کە تعداد زیادی از مردم ترکیە از پروسە آشتی با پ ک ک حمایت می کنند. ۹۰% کردھا و ۷۰% ترکھا کە ھمە ساکنین ترکیە ھستند موافق پروسە صلح با حزب کارگران کردستان ھستند. این نشان می دھد کە اگر چە اردوغان سیاست پر خطر و خسارت باری را در قبال معترضین "پارک گَزی" نشان داد، اما ھنوز برای آشتی با کردھا و انجام پروسە صلح از پشتیبانی خوبی برخوردار است.

ترجمه از آلمانی: جهانگیر عبداللهی