تصویر آینده

در یک نگاه خودمحور و یک‌سویه در دولت‌های نهم و دهم، و شاید بر این باور غلط که منابع مالی ایران به انتها نمی‌رسند، تاثیر سیاست‌های راهبردی غرب برای محدود ساختن تدریجی دامنه عمل ایران در منطقه عملا نادیده گرفته شد. در صورت عدم تغییر ساختاری در برنامه‌های توسعه اتمی، ادامه سیاست خارجی چالشی و تداوم رفتار‌های جمهوری اسلامی در منطقه، و بی‌اعتنا به انتخاب یک چهره معتدل برای تشکیل دولت، ایران تا سال آینده میلادی بطور کامل از درآمدهای ارزی ناشی از صادرات نفت محروم خواهد شد. پافشاری بر ضرورت پی‌گیری وضع موجود در طول یک سال آینده، اقتصاد بحران‌زده ایران را در وضعیت فروپاشی قرار خواهد داد.

سه ماه سرنوشت‌ساز

روحانی بیش و کم یک‌صد روز فرصت خواهد داشت تا ابتدا نشانه‌های روشن تغییر در رفتار‌های جمهوری اسلامی را به جامعه جهانی عرضه کرده و در مرحله بعدی زمینه‌های سازش محدود با غرب را فراهم آورد. در مراسم تحلیف روحانی، تعدادی نمایندگان کشورهای غربی، با میهمانان قراردادی تهران (از کشورهای جهان سوم و قاره آفریقا و دوستان چپ‌گرای آمریکای لاتین) همراه خواهند شد.

حضور این گروه در تهران نه به معنای اشتیاق غرب برای گشودن بدون قید و شرط باب مراودات با تهران و یا آمادگی برای کاستن از فشارهای اقتصادی و مالی و سیاسی علیه جمهوری اسلامی است، که مفهوم ساده حضور نمایندگان سیاسی غرب در تهران روابط عمومی کردن ارزان و در عین حال استقبال از گفت‌وگو در صورت تغیر رویه ایران است.

در ماه بعد از تحلیف، روحانی مجال دیگری خواهد یافت تا با حضور در مجمع عمومی سازمان ملل، آمادگی دولت خود را برای تعامل و سازش با جامعه جهانی و همسایگان مورد تاکید قرار دهد.

احمدی‌نژاد فرصت اولین حضور خود در سازمان ملل را در خدمت تحریک غرب و آشفته‌تر ساختن مناسبات خارجی ایران قرار داد. انتظار جامعه جهانی از روحانی دیدن برگ انجیر در دست‌های او است-هر چند که علی خامنه‌ای روز یکشنبه به وی هشدار داد: «اگر تعامل با دنیا منجر به برگشت از مسیر شود، یک خسارت است.»

دیدار با پوتین

در فاصله مراسم تحلیف تا زمان برگزاری اجلاس مجمع عمومی، روحانی در تهران با پوتین رئیس جمهور روسیه دیدار خواهد کرد. مذاکرات روحانی با پوتین عمدتا مرتبط با مناسبات تهران – مسکو و طبیعتا مقوله‌ای متفاوت با مناسبات ایران و غرب است، هر چند که  مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ نیز در آن مطرح خواهد شد.

در حاشیه اجلاس مجمع عمومی حسن روحانی فرصت دیگری خواهد یافت تا با تدارک دیدار‌های دوجانبه، سیاست سازش و آشتی تهران را با متحدان غرب  در میان بگذارد.

در بازگشت به تهران، روحانی می‌باید برای رویارویی با گروه موسوم به ۱+۵ و آغاز دور تازه‌ای از مذاکرات اتمی آماده شود. دولت روحانی ناگزیر  است میان انتظارهای گسترده داخلی برای تغییر از یک سو و از سوی دیگر مقاومت اصول‌گرایان برای ادامه مقاومت، راه میانه‌ای را انتخاب کند.

در برابر سیاست‌های دوگانه قهر و آشتی که خامنه‌ای و رفسنجانی تبلیغ می‌کنند، غرب نیز سیاست‌های دوگانه تنبیه و تشویق را قرار داده است: همزمان با تعویق بررسی طرح اعمال تحریم‌های تازه در کنگره و توصیه ۱۳۱ نماینده به دولت آمریکا برای داخل شدن در گفت‌وگو با دولت تازه ایران، لیندزی گراهام، سناتور بانفوذ آمریکایی، از ارائه  طرحی به سنا خبر می‌دهد که در صورت تصویب، و به شرط متوقف نشدن برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی، اجازه حمله نظامی علیه ایران تا ماه اکتبر داده خواهد شد.

روحانی آگاه است که گذر از بحران اقتصادی ایران بدون تغییر نگاه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی امکان‌پذیر نیست. در صورت از دست رفتن فرصت سازش و تعامل سیاسی با غرب در سه ماهه آغاز کار دولت تازه، ماه عسل دولت روحانی به پایان می‌رسد.

3/08/2013