دفتر سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، یونسکو (UNESCO) در پاریس، اعلام کرده روز جمعه 21 فوریه، به مناسبت روز جهانی زبان مادری، کنفرانسی با مشارکت سازمان ملل بدون نماینده " یو .ان .پی .او" و شماری از سازمان های حقوق بشری برگزار کرده است.

به گزارش العربیه، کنفرانس یونسکو در پاریس برای اولین بار مسئله تنوع زبانی در ایران را مورد بحث و بررسی قرار می هد. به همین منظور سازمان "یو ان پی او"، یکی از میزبانان این کنفرانس، سازمان های سیاسی و فعالان مدنی و حقوق بشری قومیت های مختلف ایرانی را به این کنفرانس دعوت کرده است.

تاریخچه روز زبان مادری

نامگذاری این روز در کنفرانس عمومی سازمان یونسکو در سال 1999 به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی جامعه بشری انجام شد. و سپس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 2008 آن را به عنوان روز زبان مادری اعلام کرد.

 تاریخچه نامگذاری این روز و تعیین آن به عنوان روز زبان مادری به قیام دانشجویان دانشگاه "داکا" پایتخت پاکستان شرقی، بنگلادش کنونی در 21 فوریه سال 1952 باز می گردد . دانشجویان در اعتراض به محرومیت از تحصیل به زبان مادری که با مخالفت دولت پاکستان غربی مواجه بود، دست به تظاهرات زدند، اما تظاهرات مسالمت آمیز آنها از سوی نیروهای دولتی به شدت سرکوب شد که در اثر آن صدها تن کشته شدند.

در پی خروج استعمار بریتانیا در سال 1947 از شبه قاره هند، دو کشور هند و پاکستان اعلام موجودیت کردند. پاکستان که عمدتا مسلمانان با تنوع قومی و زبانی را در بر می گرفت از دو بخش شرقی (بنگلادش کنونی) و غربی تشکیل می شد. مقامات پاکستان غربی در آن تاریخ تنها زبان اردو را به رسمیت شناخته، حقی برای زبان های دیگر مانند بنگالی، بلوچی، پشتون و غیره قایل نبودند تا اینکه این کشور در پی شکست از هند در سال 1971 به دو کشور پاکستان و بنگلادش تقسیم شد .

زبان مادری در ایران

ایران نیز همچون بسیاری از کشورهای جهان بویژه در منطقه خاورمیانه از تنوع زبانی و اتنیکی گسترده ای بر خوردار است که قانون اساس این کشور به گونه ای به این تنوع اعتراف می کند و ماده 15 آن حق آموزش زبان مادری را در نظر گرفته است اما از زمان تصویب قانون اساسی این کشور در سال 1979 تا کنون این ماده به اجرا گذاشته نشده است . سازمانهای فرهنگی و مدنی قومیت ها در این کشور بارها خواستار به اجرا گذاشتن این ماده قانونی شده اند . 

علی یونسی، مشاور حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در امور قومیت ها چندی پیش اعلام کرد، وزارت آموزش و پرورش این کشور در صدد است که زمینه آموزش زبان مادری را مهیا سازد. اما برخی محافل سیاسی و فرهنگی دولتی و اپوزیسیون، اجرای این ماده را به زیان زبان فارسی و برخی نیز آن را پیش درآمد تجزیه کشور قلمداد کردند.

نمونه بارز مخالفت با آموزش زبان مادری در ایران، موضع فرهنگستان زبان فارسی است . برخی اعضای برجسته این موسسه فرهنگی دولتی از جمله غلامرضا حداد عادل، طی سخنانی مراتب مخالفت خود با اجرای ماده 15 قانون اساسی را اعلام کردند.

گفتنی است که بر اساس برخی آمار، زبان بیش از نیمی از جمعیت 75 میلیونی ایران را زبان های غیر فارسی، مانند ترکی آزربایجانی، کردی، عربی، بلوچی، ترکمنی، لری، گیلکی، مازنی، تالشی و غیره تشکیل می دهد با این همه تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران اشاره ای به روز جهانی زبان مادری ندارد.

21/02/2014