مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید اکنون دید روشنی نسبت به همه فعالیت‌های هسته‌ای ایران وجود ندارد و اگر برجام هم احیا شود بدون تکمیل پازل اطلاعات آژانس، توافقی شکننده خواهد بود.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه‌ای با روزنامه اسپانیایی ای پایس El Pais که روز جمعه ۲۲ ژوئیه/ ۳۱ تیرماه منتشر شد، گفت برنامه هسته‌ای ایران «به جلو پیش می‌رود» و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نظارت بسیار محدودی بر آنچه در حال رخ دادن است، دارد.
روابط این نهاد ناظر بر فعالیت هسته‌ای در جهان با جمهوری اسلامی در خردادماه و پس از صدور قطع‌نامه هشدارآمیز شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره همکاری نکردن ایران برای روشن شدن پرونده مکان‌های مشکوک و اعلام‌نشده رو به افول گذاشت. ایران اساساً تمام تجهیزات نظارتی آژانس را که بر اساس توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی نصب شده بود، برچید. ایران گفت که این نظارت‌ها داوطلبانه و فراپادمانی بوده است.
این تجهیزات نظارتی شامل دوربین‌ها و ابزارهای سنجش میزان و سطح غنی‌سازی است و مقام‌های تهران نصب آن‌ها را اقدامی داوطلبانه برای نشان دادن حسن نیت دانستند و گفتند که با قطع‌نامه آژانس دیگر زمینه‌ای برای این حسن نیت باقی نمانده است. گروسی در آن زمان گفت که این اقدام می‌تواند «ضربه مهلکی» به شانس احیای توافق برجام وارد کند.
رافائل گروسی در مصاحبه جدیدش گفت: «تقریباً پنج هفته است که ما نظارت بسیار محدودی (بر برنامه هسته‌ای ایران) داشته‌ایم. ایران اقدامات هسته‌ای جدیدی را برنامه‌ریزی کرده است. بنابراین، اگر توافقی وجود داشته باشد، بازسازی نقاط مبهم این پازل برای من بسیار دشوار خواهد بود.»
گروسی که در حال بازدید از مادرید بود، گفت که روشن کردن اقداماتی که ایران در این دوره انجام داده: «غیرممکن نیست، اما به یک کار بسیار پیچیده و شاید برخی توافقات خاص نیاز دارد.»
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه ژوئن گفت که تنها سه تا چهار هفته فرصت داریم برای بازگرداندن حداقل برخی از نظارت‌هایی که پیش از این بر برنامه هسته‌ای ایران وجود داشت.
گروسی در مصاحبه جدیدش مجددا بر این نکته تاکید کرد که وقتی او و نهاد ناظر سازمان ملل اشرافی بر برنامه هسته‌ای ایران نداشته باشند، تعیین اقدامات فنی در توافق احیای برجام عملا ناممکن است:
«آژانس نیاز به تکمیل نقاط خالی در اطلاعاتش دارد. بدون آن هر توافقی که صورت بگیرد هم مبنایی بسیار شکننده خواهد داشت، زیرا اگر ما ندانیم چه چیزی وجود دارد، چگونه می‌توانیم تعیین کنیم که چه مقدار ماده غنی شده باید صادر شود یا چه تعداد سانتریفیوژ از مدار خارج شود؟»
گروسی در پاسخ به سوالی درباره گزارش رویترز مبنی بر افزایش سرعت غنی‌سازی اورانیوم با استفاده از ماشین‌های پیشرفته در تاسیسات زیرزمینی فردو، گفت: «پیشرفت فنی برنامه ایران ثابت است».
ایران از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا از توافق برجام خارج شد و تحریم‌ها را مجدداً علیه تهران در سال ۲۰۱۸ اعمال کرد، در اقدامی تلافی‌جویانه بسیاری از محدودیت‌های برجام را در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای خود زیر پا گذاشته است.
قدرت‌های غربی هشدار می‌دهند که ایران در حال نزدیک‌تر شدن به آستانه ساختن بمب هسته‌ای است. ایران داشتن برنامه‌ای برای تولید بمب هسته‌ای را رد می‌کند.
با این حال کمال خرازی، مشاور عالی رهبر جمهوری اسلامی هفته گذشته در مصاحبه با الجزیره گفت که ایران می‌تواند بمب هسته‌ای بسازد ولی تمایلی به انجام این کار ندارد. او گفت که توافق برجام عایدی روشنی برای تهران نداشته و اکنون هم اگر تضامین واقعی به ایران داده نشود، احیای برجام دشوار خواهد بود. او گفت که داشتن «فناوری هسته‌ای» به خودی خود امری «بازدارنده» است و گفت که پنهان نمی‌کند که ایران توان قرار داشتن در «آستانه هسته‌ای» را دارد.
مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا برای احیای برجام از ماه مارس متوقف شده است.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز جمعه گفته بود که تهران و واشنگتن به توافق برای احیای برجام بسیار نزدیک هستند، اما تهران برای جلوگیری از تکرار اشتباه پیشین (در خروج آمریکا از برجام) به تضمین‌هایی نیاز دارد.
«ما متن آماده‌ای در پیش رو داریم و بیش از ۹۵ تا ۹۶ درصد محتوای آن را قبول داریم، اما هنوز یک نقص مهم در این متن وجود دارد. ما باید از منافع اقتصادی کامل توافق بهره‌مند شویم.»
23/7/2022
