اردوغان رئیس جمهور ترکیه بعد از آن که در دیدار با علی خامنه ای رهبر حکومت ایران از او شنید که همه پرسی در کردستان عراق «خیانت به منطقه و آینده ی آن» است، به دیدار حسن روحانی رفت.
به گزارش شرق، ظهر روز گذشته، اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه و هیئت همراه او، با استقبال محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت در فرودگاه مهرآباد، وارد تهران شدند. او که بعد از دوسال‌ونیم برای سفری یک‌روزه به تهران آمده، در کاخ سعدآباد هم به وسیله روحانی به طور رسمی استقبال شد. همه‌پرسی اخیر استقلال‌خواهی اقلیم کردستان عراق، جنگ سوریه و روابط تهران-آنکارا از محورهای اصلی دیدارهای او در تهران بود.
با نقشه راه باز‌می‌گردم
رجب طیب اردوغان سه روز پیش از سفر به ایران، در جمع خبرنگاران گفته بود با یک «نقشه راه» به کشورش بازخواهد گشت: «سفر من به ایران برای شرکت در یک نشست همکاری استراتژیک در سطح عالی خواهد بود. ما درباره مسئله شمال عراق هم گفت‌وگو خواهیم کرد و با یک نقشه راه جدی برمی‌گردیم». همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق با مخالفت صریح بغداد، تهران و آنکارا برگزار شد؛ اقدامات ترکیه و ایران حاوی پیام های تهدید آشکاری بود. ترکیه در مرز خود با عراق، مانور نظامی برگزار کرد و مرزهای مشترک خود را با اقلیم بست. البته کار از این هم فراتر رفت و اردوغان در جلسه هیئت وزیران، مجوز حمله به مناطق کردنشین را گرفت و گفت اربیل باید آماده حمله ناگهانی ترکیه باشد. او گفته است: «می‌خواهم بدانید ترکیه در سطح سیاسی، تجاری و امنیتی هر اقدامی را که لازم باشد، اتخاذ خواهد کرد. همین حالا هم نیروهای نظامی ما در مرزهای شمال عراق مستقر هستند. ایران هم هر آنچه لازم باشد، انجام می‌دهد. نیروهای هوایی ترکیه در‌حال‌حاضر در آماده‌باش کامل هستند».
اردوغان اربیل را تهدید کرد: «بعد از یک روز می‌بینیم که اقلیم کردستان به کجا نفت می‌فروشد؟ قدرت دست ماست و وقتی مرزهای‌مان را ببندیم، این مسئله پایان می‌یابد. عراق به‌عنوان یک کشور نیازمند اتحاد است و تلاش‌ها برای تفرقه‌افکنی پذیرفتنی نیست و ما در‌حال‌حاضر تنها به طرف عراقی اجازه عبور می‌دهیم و این هفته تدابیر دیگری را اتخاذ می‌کنیم و گذرگاه خابور را می‌بندیم. مسئولان کردستان عراق باید بدانند نباید بدون هماهنگی تصمیم‌های احساسی و هیجانی اتخاذ کنند. اسرائیل هم باید به حمایت‌های دیپلماتیکش از کردستان عراق پایان دهد. در زمان مناسب اقدامات بیشتری را اتخاذ خواهیم کرد؛ چراکه این همه‌پرسی غیرقانونی است و قانون اساسی عراق هم آن را تأیید نمی‌کند». ایران و ترکیه هر دو با برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان مخالف بودند و نتیجه آن را هم نپذیرفته‌اند.
روابط این دو کشور از برهه تنش‌آلود عبور کرده است. زمانی ایران و ترکیه بر سر سوریه با هم اختلاف‌نظر جدی داشتند و حالا آنها بر سر اقلیم کردستان عراق، خط مشترکی را در پیش گرفته‌اند. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه، هم در گفت‌وگویی با «ایلنا» به این مسئله اشاره می‌کند: «بعد از کودتای نافرجام جولای ۲۰۱۶ در ترکیه، شاهد یک نوع رویکرد دیگری در روابط میان ایران و ترکیه هستیم. در این مقطع، دوستان ترک ما با توجه به رویکرد ایران درباره تحولات این کشور، به وقوف و آگاهی بیشتری رسیدند که ایران حق همسایگی را محترم شمرده و به حاکمیت ملی کشورها احترام می‌گذارد. البته این موضوع شاید تنها عامل بازنگری در سیاست‌های ترکیه نباشد و مسائل و تحولات پیرامونی دو کشور در موضوعات منطقه‌ای و جهانی دراینباره نیز موثر باشند تا شناخت و نگاه دقیق‌تر و واقع‌بینی بیشتری در سیاست‌های آنکارا تجلی یابد».
روحانی: هدف نهایی تغییر‌نیافتن مرزهاست
به گزارش «پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری»، روز گذشته روحانی و اردوغان در چهارمین نشست شورای‌عالی همکاری‌های راهبردی ایران و ترکیه درباره مناسبات دو کشور گفت‌وگو کردند. روحانی در ابتدای این نشست، با بیان اینکه مناسبات تهران– آنکارا رشته‌های محکم تاریخی و تمدنی داشته و دو کشور دارای ریشه‌های عمیق فرهنگی، دینی و تمدنی هستند، گفت که روند گفت‌وگوها و مذاکرات مسئولان ایران و ترکیه منجر به دور جدیدی از همکاری‌های همه‌جانبه فی‌مابین شود.
روحانی با اشاره به مناسبات دو کشور گفت: «اراده دو دولت بر توسعه روابط و همکاری‌های مشترک مستحکم بوده و قصد داریم تا روابط فی‌مابین را براساس منافع مشترک دنبال کرده و بیش‌از‌پیش گسترش دهیم». رئیس‌جمهوری ایران با اشاره به اینکه نباید اجازه دهیم آنهایی که از توسعه مناسبات ایران و ترکیه خشنود نیستند، بتوانند روابط و همکاری‌های ما را تخریب کنند، گفت: «امروز حضور دو قدرت ایران و ترکیه بیش از هر زمان دیگری برای برقراری ثبات و امنیت در منطقه حائز اهمیت است و همکاری‌ها و رایزنی‌های مشترک ما می‌تواند موجب تقویت آرامش و امنیت در منطقه شود».
روحانی همچنین رایزنی مسئولان نیروهای مسلح ایران و ترکیه را سرآغازی خوب برای گسترش همکاری‌های دو کشور در بخش دفاعی و نظامی عنوان کرد: «امیدوارم این همکاری‌ها و رایزنی‌ها موجب تقویت روابط دو کشور و امنیت بیشتر در منطقه شود و بتواند گشایش‌های جدیدی را در مناسبات فی‌مابین ایجاد کند». روحانی همچنین با اشاره به تحولات منطقه به‌ویژه سوریه و همه‌پرسی اخیر در اقلیم کردستان عراق، گفت: «هدف نهایی دو کشور عدم تغییر مرزهای جغرافیایی، حفظ تمامیت ارضی کشورها و نیز تقویت ثبات و امنیت منطقه است که درخصوص سوریه مذاکرات سه‌جانبه با روسیه در قالب مذاکرات آستانه و درخصوص عراق مذاکرات سه‌جانبه میان دو کشور و دولت مرکزی عراق ادامه خواهد یافت». بعد از آن روحانی، توسعه همکاری‌های تهران - آنکارا را در بخش‌های مختلف از جمله انرژی، افزایش ٣٠میلیارددلاری حجم روابط تجاری، توسعه روابط بانکی و استفاده از پول ملی در مبادلات تجاری و قرارداد تجارت ترجیحی عنوان کرد. همکاری در حوزه‌های مختلف گمرک، برق، آب، گردشگری، راه‌سازی، ایجاد مراکز تفریحی، توسعه گردشگری و همکاری‌های کنسولی و قضادی خواست این دو رئیس‌جمهور است.
اردوغان: ارتباط نیروی مسلح ایران و ترکیه باعث خشنودی است
رجب‌طیب اردوغان نیز نشست سفر به ایران و برگزاری نشست شورای‌عالی همکاری راهبردی ایران و ترکیه را مهم دانست و گفت: «بی‌شک این نشست‌ها موجب برطرف‌شدن موانع موجود در مسیر توسعه همکاری‌ها و مناسبات دو کشور بوده و شرایط را برای دستیابی به راه‌حل‌های جدید و انعقاد موافقت‌نامه‌ها و پروژه‌های لازم برای گسترش هر چه بیشتر روابط فی‌مابین فراهم خواهد کرد». رئیس‌جمهور ترکیه گفت: «ارتباط و رایزنی مسئولان نیروهای مسلح ایران و ترکیه در تهران و آنکارا، موجب شده علاوه بر همکاری‌های سنتی دو کشور در حوزه دفاعی و نظامی هم روابط خوبی داشته باشیم که این موجب خشنودی است». در دیدار روز گذشته اردوغان با روحانی، چهار یادداشت‌تفاهم همکاری بین تهران- آنکارا امضا شد: یادداشت‌تفاهم همکاری گمرکی بین وزارت اقتصادی و دارایی ایران با وزارت گمرک و تجارت جمهوری ترکیه؛ یادداشت‌تفاهم همکاری بین بانک مرکزی ایران و ترکیه؛ یادداشت‌تفاهم همکاری بین سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و اداره کل آرشیو دولتی نخست‌وزیری ترکیه و یادداشت‌تفاهم همکاری بین صداوسیما و سازمان رادیو و تلویزیون دولتی جمهوری ترکیه.
بعد از پایان نشست شورای‌عالی همکاری راهبردی ایران و ترکیه، حسن روحانی و رجب‌طیب اردوغان، نشست مطبوعاتی مشترک برگزار کردند. روحانی گفت: «هدف نهایی مذاکرات میان دو کشور ایجاد صلح و ثبات و امنیت در کل منطقه است. همکاری‌های بیشتر ترکیه، ایران و روسیه برای ایجاد ثبات و امنیت در سوریه و همکاری‌های سه‌جانبه ایران، ترکیه و عراق در مورد مسئله اقلیم کردستان عراق از جمله مباحث مطرح‌شده بود». روحانی تصریح کرد: «مردم کردستان عراق به عنوان همسایگان خوب و برادران عزیز ما هستند و ما نمی‌خواهیم فشاری را به مردم کردستان عراق وارد کنیم، اما تصمیمات اشتباهی که بعضی از سران این اقلیم اتخاذ کردند باید جبران شود. بنابراین سه کشور ترکیه، عراق و ایران ناچار هستند با اقدامات ضروری و جدی خود اهداف راهبردی‌شان را در منطقه دنبال کنند.
اردوغان: مخاطب ما دولت مرکزی عراق است
رئیس‌جمهوری ترکیه بعد از روحانی در نشست مطبوعاتی مشترک صحبت کرد. او گفت: «ایران، عراق و ترکیه در قبال اقدامات اقلیم کردستان عراق تدابیری داشتند که این اقدامات شدیدتر هم خواهد شد». اردوغان گفته است: «مسئله عراق در حوزه مسائل منطقه در رده اول است که به صورت سه‌جانبه برای حل آن تلاش می‌کنیم. پیش از این هم درباره همه‌پرسی غیرقانونی اقلیم کردستان باید بگویم که آن را به رسمیت نمی‌شناسیم. ترکیه با اقلیم کردستان عراق ٣٥ کیلومتر مرز دارد. در شرق آن کشور، ایران، در جنوب آن، دولت عراق و در غرب آن، کشور سوریه است. اینکه اقلیم کردستان عراق دراینباره چه می‌خواهد کند، نمی‌دانیم. در حال حاضر در تمام جهان هیچ کشوری به جز اسرائیل از آن حمایت نمی‌کند. از نظر ما تصمیمی که روی یک میز همراه با موساد اتخاذ شده قابل قبول نیست. ایران و ترکیه در این خصوص موضع قاطعی دارند که این موضع بر همه مشخص است. مخاطب ما در عراق دولت مرکزی آن است. همه‌پرسی اقلیم کردستان را نامشروع می‌خوانیم. ما دراینباره اقداماتی را در نظر داشتیم. هم ایران، هم عراق و هم ترکیه در قبال اقدامات اقلیم کردستان عراق تدابیری داشتند که شدیدتر هم خواهد شد».
بیانیه مشترک روسای جمهور ایران و ترکیه
روسای جمهور ایران و ترکیه بعد از پایان این دیدار یک‌روزه بیانیه مشترکی منتشر کردند؛ در بخشی از این بیانیه به «حاکمیت و تمامیت ارضی عراق»، «همه‌پرسی غیرقانونی و غیرمشروعی» که از سوی اقلیم کردستان عراق برگزار شد، اشاره شده و بر «کأن لم یکن بودن نتایج آن» تأکید کرده‌اند
6/10/2017
