کاترین اشتون، فرد شماره یک دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپا، ابتدا توسط سعید جلیلی مذاکرهکننده پیشین ایران در پرونده هسته‌ای به تهران دعوت شد. اما رئیس جمهوری و تیم مذاکرهکننده هسته‌ای در ایران تغییر کرد و یک توافق اولیه هم به دست آمد، تا کاترین اشتون راهی تهران شود. سفر دو روزه او به تهران، شامل دیدار با افراد زیادی از صحنه سیاسی ایران و برخی از فعالان جامعه مدنی شد. او روز دوشنبه هم در ایران خواهد بود و به شهر اصفهان سفر می‌کند.
آقای مان، بسیاری این سفر را با اهمیت و نمادین خوانده‌اند. چرا این سفر هم‌اکنون و در این زمان انجام شد؟
همانطور که می‌دانید خانم اشتون در طول این سال‌ها با مقام‌های ایرانی، بسیار در تماس بوده و در طول چند ماه گذشته تماس‌های بسیاری بوده و در ماه نوامبر هم طرفین به توافق اولیه بر سر برنامه هسته‌ای دست پیدا کردند، و هم‌اکنون هم درباره توافق نهایی گفت‌وگو می‌کنند. اما این سفر متفاوت بود. این سفر، دیدار رسمی رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود تا مسائل مورد نظر دو جانبه بین ایران و اتحادیه اروپا ورای برنامه هسته‌ای مورد بررسی قرار گیرند؛ مسائل منطقه‌ای، سیاسی و ژئوپلتیک. کاترین اشتون می‌خواست بر این موضوع تاکید کند که جامعه بین‌المللی باید برای یافتن راه‌حل برای مسائلی که در خاورمیانه در جریان است، سخت تلاش کند. همچنین موضوع حقوق بشر مطرح شد، به هر حال نگرانی‌های مستندی در این زمینه وجود دارد. و در نهایت خانم اشتون می‌خواست پتانسیل زمینه‌هایی که طرفین می‌توانند در آینده درباره آن همکاری کنند را بسنجد. اما باید بگویم که بیشتر اینها بستگی به پیشرفت در پرونده هسته‌ای ایران دارد.
ممکن است کمی بیشتر توضیح دهید که ایران و اتحادیه اروپا در چه زمینه‌هایی می‌توانند بیشتر همکاری کنند و رابطه‌شان را گسترده‌تر کنند؟
خب میزانی که می‌توان این رابطه را گسترش داد، به نحوه پیشرفت مذاکرات هسته‌ای بستگی دارد. ما پیشرفت زیادی در این زمینه کرده‌ایم اما کار زیادی برای انجام باقی مانده است. اما مسائلی که دو طرف می‌توانند درباره آن همکاری کنند، مثلا افغانستان است که طرفین برای فعالیت در آن زمینه هر دو منافعی دارند. یا مثلا موضوعات مرتبط با محیط زیست است که ما ( اتحادیه اروپا) تجربیات خوبی در زمینه‌هایی چون گرمایش زمین یا آلودگی هوا داریم، که می‌توان در آن زمینه همکاری کرد. اما این سفر برای این بود که ببینیم پتانسیل گسترش روابط چگونه است.
اشاره کردید که یکی از مسائلی که خانم اشتون با مقام‌های ایرانی درباره آن سخن گفته موضوع حقوق بشر بوده است. آیا می‌توانید کمی به جزییات این موضوع هم بپردازید؟
من ترجیح می‌دهم که به جزییات آنچه که درباره آن مذاکره شده، اشاره نکنم. اما این مشخص است که اتحادیه اروپا در این زمینه نگرانی‌هایی دارد. برخی از تحریم‌های ما در مورد اشخاص، به دلیل موضوعات حقوق بشری اعمال شده‌اند و ما به صورت مداوم دراین باره با مقام‌های ایرانی صحبت می‌کنیم. البته شایان ذکر است که وزیر امور خارجه تازه ایران، هنگامی که برگزیده شد، از تمایلش به از سر گیری گفت‌وگوها در زمینه حقوق بشر خبر داد. ما در اتحادیه اروپا به طور مثال یک نماینده ویژه در زمینه حقوق بشر داریم، که می‌تواند در این زمینه نقش بازی کند. در نتیجه در این زمینه هم ما می‌خواستیم فضا را بسنجیم و ببینم که در صورت نیاز چه پتانسیل‌هایی وجود دارد.
شما این سفر را اکتشافی می‌خوانید. آیا این سفر انتظارات خانم اشتون را بر آورده کرده است؟
خب خانم اشتون می‌خواست به ایران بیاید تا برخی مقام‌هایی را که تاکنون ندیده بود، ملاقات کند. او رئیس جمهوری ایران را یکبار دیده بود و بار دیگر با او دیدار کرد. اما در کنار آن با سایر مقام‌هایی که تاکنون ملاقات نکرده بود هم گفت‌وگوهایی انجام داد. و از این منظر مهم بود که ارزیابی‌ای از فضای سیاسی ایران به دست آورد. مثلا یکی از ارزیابی‌های او از این سفر این بود که مذاکرات هسته‌ای برای دستیابی به یک توافق، از حمایت برخوردار است که این موضوع خیلی مثبت است. و او آمده تا فضا را برای همکاری‌های آینده بسنجد و فکر می‌کنم با موضوعات زیادی برای تفکر از این سفر باز می‌گردد.
شما شنبه شب مصادف با روز جهانی زن در توییترتان از دیدار خانم اشتون با فعالان حقوق زنان خبر دادید. این افراد از سازمان‌های دولتی بودند یا نمایندگان جامعه مدنی؟
او با فعالان حقوق زنان که نمایندگان جامعه مدنی بودند دیدار کرد، با آنها گفت‌وگو کرد و تحت تاثیر برخی از داستان‌هایی که از آنها شنید قرار گرفت و به نظرم این خیلی مناسب بود که این دیدار در روز جهانی زن انجام شد.
البته این دیدار از سوی برخی از خبرگزاری های ایران، مورد انتقاد قرار گرفته و آنها با اشاره به مثلا یکی از حاضران در این دیدار، نرگس محمدی ، از او با عنوان «محکوم فتنه» یاد کرده‌اند. چه واکنشی به این انتقادها دارید؟
خانم اشتون یک برنامه مشخص برای سفر به تهران داشت. او با افرادی از دولت دیدار کرد و همچنین دیدارهای جالبی با افرادی از جامعه مدنی داشت. او از این دیدارها اطلاعات زیادی به دست آورد و روابط خوبی برقرار شد. من نظر خاصی درباره آنهایی که بخواهند این دیدارها را مورد انتقاد قرار دهند ندارم. به هر حال هر کسی حق دارد که نقد کند. ما به کار خود ادامه می‌دهیم و خانم اشتون هم به انجام دادن کار خود به خوبی ادامه می‌دهد.
10/03/2014
